• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بنی‌اسرائیل در تفاسیر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


در تفاسیر، هم‌چون قرآن و حدیث ، بنی اسرائیل به معنای یهود، یهود و نصاری، احبارِ یهود و اهل کتاب به کار رفته است
[۱] محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۱۹۷، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
[۲] محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۱۸۱، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بی تا).
[۳] عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۱، ص۱۵۷، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).
[۴] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۱، ص۲۴۲، قم ۱۴۰۴.
و خطاب به بنی اسرائیل در قرآن را خطاب به احبار و عالمان دینی این قوم دانسته‌اند، چرا که تنها اینان به اخبار گذشتگان و داستان‌های آن‌ها آگاهی داشتند.
[۵] همانجا، محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.

همچنین این خطاب را در برخی آیات ناظر بر یهودیان ساکن مدینه یا اطراف آن ذکر کرده‌اند.
[۶] فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۰۷، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۷] عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۱، ص۱۵۰، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).




در تفاسیر، به تبع تأکید قرآن، بر مباحثی چون برتری یا تفضیل بنی اسرائیل، تشریع قوانین الهی برای ایشان، و نعمت‌های خداوند بر آنان توجه بیشتری شده است.


در تفسیر آیات گویای برتری آنان بر « عالمین »
[۸] سوره بقره:آیه ۴۷    .
[۹] سوره اعراف:آیه ۱۴۰    .
[۱۰] سوره اسراء:آیه ۴    .
آورده‌اند که مراد از «عالمین» اراده خصوص بوده، یعنی اینان در زمان خویش بر همه برتری داشتند و منظور از بنی اسرائیل، آبا و اسلاف ایشان است.


علاوه بر این، به استناد آیه ۱۱۰ سوره آل عمران
[۱۱] سوره آل عمران:آیه ۱۱۰    .
: «کنتم خیرَ اُمَّة اُخرجت للنّاس»، مسلمانان بهترین امت معرفی شده‌اند.
[۱۲] محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۰۸ـ۲۱۰، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بی تا).
[۱۳] ابن کثیر، تفسیرالقرآن العظیم، ج۱، ص۱۴۹، چاپ علی شیری، بیروت (بی تا).



بیضاوی
[۱۴] عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۲، ص۱۴۳، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).
علت تفضیل قوم بنی اسرائیل را کثرت انبیایی می‌داند که در میان آن قوم مبعوث شده‌اند.
[۱۵] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۱، ص۶۳، قم ۱۴۰۴.
[۱۶] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۱، ص۸۶، قم ۱۴۰۴.
[۱۷] عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۲، ص۱۴۳، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).



مفسران، به تبعیت از قرآن، عیسی را از انبیای بنی اسرائیل معرفی کرده‌اند و آورده‌اند که این قوم، به سبب شکستن حرمت روز سبت ، مورد لعن داوود قرار گرفتند.
عیسی نیز بنی اسرائیل را لعن کرد و اینان به صورت میمون درآمدند.
برخی مفسران این مسخ را نه در صورت و ظاهر ، بلکه در قلوب ایشان دانسته‌اند.
[۱۸] محمود بن عمر زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۱، ص۶۶۶ـ۶۶۷، بیروت (بی تا).
[۱۹] عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۱، ص۱۵۹، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).



در تفسیر آیه ۳۲ سوره مائده
[۲۰] سوره مائده:آیه ۳۲    .
«و مِن أجل ذلک کَتبنا علی بنی اسرائیل» نوشته‌اند که ابتدای کتاب‌های الهی و تعیین اولین احکام و قوانین دینی به موسی و تورات باز می‌گردد.
[۲۱] محمود بن عمر زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۱، ص۶۲۷، بیروت (بی تا).
[۲۲] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۲، ص۲۲۷، قم ۱۴۰۴.



اکثر مفسران به جزئیات وقایع موسی و قوم وی نظر داشته‌اند؛ از آن جمله است: داستان تولد موسی
[۲۳] محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۱۴ـ ۲۱۷، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
[۲۴] فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۲۷، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۲۵] عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۴، ص۱۲۳ـ ۱۲۵، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).
خروج از مصر و شکافته شدن دریا
[۲۶] محمد بن جریر طبری، ج۱، ص۲۱۷، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
[۲۷] محمد بن جریر طبری، ج۱، ص۲۲۱، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
[۲۸] فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۲۹ـ۲۳۰، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
(در حدیثی منقول در صحیح بخاری
[۲۹] محمد بن اسماعیل بخاری جعفی، صحیح البخاری، ج۴، ص۱۲۶، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
روز نجاتِ موسی روز عاشورا دانسته شده است.) گوساله پرستی ، داستان کشتن گاو به امر خداوند و بهانه‌جویی‌های قوم، توضیح « منّ » و « غمام ».
[۳۰] محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۲۲ـ۲۲۵، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
[۳۱] فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۳۳، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۳۲] محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۳۰ـ۲۳۱، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بی تا).
[۳۳] محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۵۷ـ۲۶۰، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بی تا).
[۳۴] عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۱، ص۱۵۸ـ۱۶۲، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).
[۳۵] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۱، ص۲۴۲، قم ۱۴۰۴.



گفتنی است که اطلاعات تاریخی تفاسیر درباره بنی اسرائیل عمدتاً متأثر از متون پیشین یهودی است؛ به عنوان نمونه، معرفی اسباط دوازده‌گانه ، ذکر نام فرعون زمان یوسف و موسی؛ تعیین شهری که در قرآن از آن با عنوان «القریة» و «الارض المقدسة» تعبیر شده و، به اختلاف، دمشق ، فلسطین ، اریحا یا اردن ذکر کرده‌اند؛ سرگذشت این قوم پس از موسی و جانشینی یوشع بن نون ؛ و داستان طالوت و جالوت .
[۳۶] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم و الملوک، ج۱، جزء۱، ص۱۷۱، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۲.
[۳۷] محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۱۴ـ ۲۱۷، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
[۳۸] محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۴۴۲ـ۴۴۳، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
[۳۹] محمود بن عمر زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۱، ص۱۴۲، بیروت (بی تا).
[۴۰] محمود بن عمر زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۱، ص۶۲۰، بیروت (بی تا).
[۴۱] فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۲۷، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۴۲] فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۲۹ـ۲۳۰، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۴۳] فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۳۳، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۴۴] احمد بن محمد ثعلبی، قصص الانبیاء المسمّی ' عرائس المجالس، ج۱، ص۱۴۷ـ ۲۴۳، بیروت (بی تا).
[۴۵] ابن کثیر، تفسیرالقرآن العظیم، ج۱، ص۱۵۳ـ۱۵۴، چاپ علی شیری، بیروت (بی تا).
[۴۶] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۱، ص۳۱۳ـ ۳۲۰، قم ۱۴۰۴.
[۴۷] محمدهادی معرفت، التفسیر و المفسّرون فی ثوبه القشیب، ج۲، ص۱۴۱ـ۳۱۱، مشهد ۱۳۷۷ ش.


 
۱. ↑ محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۱۹۷، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
۲. ↑ محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۱۸۱، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بی تا).
۳. ↑ عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۱، ص۱۵۷، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).
۴. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۱، ص۲۴۲، قم ۱۴۰۴.
۵. ↑ همانجا، محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
۶. ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۰۷، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۷. ↑ عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۱، ص۱۵۰، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).
۸. ↑ سوره بقره:آیه ۴۷    .
۹. ↑ سوره اعراف:آیه ۱۴۰    .
۱۰. ↑ سوره اسراء:آیه ۴    .
۱۱. ↑ سوره آل عمران:آیه ۱۱۰    .
۱۲. ↑ محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۰۸ـ۲۱۰، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بی تا).
۱۳. ↑ ابن کثیر، تفسیرالقرآن العظیم، ج۱، ص۱۴۹، چاپ علی شیری، بیروت (بی تا).
۱۴. ↑ عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۲، ص۱۴۳، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).
۱۵. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۱، ص۶۳، قم ۱۴۰۴.
۱۶. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۱، ص۸۶، قم ۱۴۰۴.
۱۷. ↑ عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۲، ص۱۴۳، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).
۱۸. ↑ محمود بن عمر زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۱، ص۶۶۶ـ۶۶۷، بیروت (بی تا).
۱۹. ↑ عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۱، ص۱۵۹، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).
۲۰. ↑ سوره مائده:آیه ۳۲    .
۲۱. ↑ محمود بن عمر زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۱، ص۶۲۷، بیروت (بی تا).
۲۲. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۲، ص۲۲۷، قم ۱۴۰۴.
۲۳. ↑ محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۱۴ـ ۲۱۷، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
۲۴. ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۲۷، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۲۵. ↑ عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۴، ص۱۲۳ـ ۱۲۵، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).
۲۶. ↑ محمد بن جریر طبری، ج۱، ص۲۱۷، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
۲۷. ↑ محمد بن جریر طبری، ج۱، ص۲۲۱، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
۲۸. ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۲۹ـ۲۳۰، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۲۹. ↑ محمد بن اسماعیل بخاری جعفی، صحیح البخاری، ج۴، ص۱۲۶، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
۳۰. ↑ محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۲۲ـ۲۲۵، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
۳۱. ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۳۳، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۳۲. ↑ محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۳۰ـ۲۳۱، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بی تا).
۳۳. ↑ محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۵۷ـ۲۶۰، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بی تا).
۳۴. ↑ عبدالله بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج۱، ص۱۵۸ـ۱۶۲، المعروف بتفسیر البیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی تا).
۳۵. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۱، ص۲۴۲، قم ۱۴۰۴.
۳۶. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم و الملوک، ج۱، جزء۱، ص۱۷۱، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۲.
۳۷. ↑ محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۱۴ـ ۲۱۷، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
۳۸. ↑ محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۴۴۲ـ۴۴۳، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
۳۹. ↑ محمود بن عمر زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۱، ص۱۴۲، بیروت (بی تا).
۴۰. ↑ محمود بن عمر زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۱، ص۶۲۰، بیروت (بی تا).
۴۱. ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۲۷، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۴۲. ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۲۹ـ۲۳۰، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۴۳. ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۲۳۳، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۴۴. ↑ احمد بن محمد ثعلبی، قصص الانبیاء المسمّی ' عرائس المجالس، ج۱، ص۱۴۷ـ ۲۴۳، بیروت (بی تا).
۴۵. ↑ ابن کثیر، تفسیرالقرآن العظیم، ج۱، ص۱۵۳ـ۱۵۴، چاپ علی شیری، بیروت (بی تا).
۴۶. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، ج۱، ص۳۱۳ـ ۳۲۰، قم ۱۴۰۴.
۴۷. ↑ محمدهادی معرفت، التفسیر و المفسّرون فی ثوبه القشیب، ج۲، ص۱۴۱ـ۳۱۱، مشهد ۱۳۷۷ ش.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بنی اسرائیل»، شماره۱۹۶۷.    


رده‌های این صفحه : بنی اسرائیل | تفسیر | قرآن شناسی | قصص قرآنی | واژگان قرآنی
جعبه ابزار