بلیغ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رسا و
گویا بیان کردن
مقصود را
بلاغت گویند و کسی که با بهره‌گیری از
روشهای بلاغت سخن می‌گوید بلیغ گفته می‌شود. این عنوان به مناسبت در باب
صلات به کار رفته است.
بلاغت در سخن آن است که
گوینده، مراد خود را برای
مخاطب، گویا و رسا بیان کند. برای این مقصود لازم است از واژه‌های
مأنوس نزد
مخاطب و مطابق با
معنا و
مراد و متناسب با
اقتضای مقام، استفاده کند.
به کسی که با بهره‌گیری از این ویژگیها سخن می‌گوید «بلیغ» گفته می‌شود.
خطیب جمعه مستحب است بلیغ باشد.
امام خمینی در
تحریرالوسیله در این باره می‌نویسد: «و ینبغی ان یکون الخطیب بلیغاً مراعیاً لمقتضیات الاحوال بالعبارات الفصیحة الخالیة عن التعقید، عارفاً بما جری علی المسلمین فی الاقطار، سیّما قطره، عالماً بمصالح الاسلام و المسلمین، شجاعاً لا یلومه فی اللَّه لومة لائم، صریحاً فی اظهار الحقّ و ابطال الباطل حسب المقتضیات و الظروف، مراعیاً لما یوجب تاثیر کلامه فی النفوس؛ من مواظبة اوقات الصلوات، و التلبّس بزیّ الصالحین و الاولیاء، و ان یکون اعماله موافقاً لمواعظه و ترهیبه و ترغیبه، و ان یجتنب عمّا یوجب وهنه و وهن کلامه؛ حتّی کثرة الکلام و المزاح و ما لا یَعنی. کلّ ذلک اخلاصاً للَّه تعالی و اعراضاً عن حُبّ الدنیا و الرئاسة - فانّه راس کلّ خطیئة - لیکون لکلامه تاثیر فی النفوس. و یستحبّ له ان یتعمّم فی الشتاء و الصیف، و یتردّی ببرد یمنی او عدنی، و یتزیّن، و یلبس انظف ثیابه متطیّباً، علی وقار و سکینة، و ان یسلّم اذا صعد المنبر، و استقبل الناس بوجهه، و یستقبلونه بوجوههم، و ان یعتمد علی شی‌ء من قوس او عصا او
سیف، و ان یجلس علی المنبر امام الخطبة حتّی
یفرغ المؤذّنون.»
یعنی: سزاوار است که
خطیب (جمعه) بلیغ و خوش‌بیان باشد و با تعبیرهای
رسا، بدون پیچیدگی،
مقتضای حال را رعایت کند و به آنچه که بر مسلمین در تمام نواحی جهان مخصوصاً منطقه خودش می‌گذرد شناخت داشته باشد و
مصالح اسلام و مسلمین را بداند، با
شجاعت باشد که در راه خدا از ملامت هیچ سرزنش کننده‌ای نترسد و در
اظهار حق و
ابطال باطل بر اساس مقتضیات و ظروف خاص، صراحت داشته باشد و آنچه را که موجب تاثیر کلامش در قلب‌های مردم می‌شود مراعات کند - از قبیل مواظبت نمودن بر اوقات نمازها و ملبّس بودن به لباس صُلحا و اولیا و کارهایش با نصایح و تشویق‌ها و انذارهایش موافق باشد - و از چیزهایی که موجب بی‌ارزش شدن او و حرف‌هایش می‌شود، حتی از زیاد حرف‌زدن و شوخی‌کردن و حرف‌های بی‌فایده اجتناب نماید و همه این‌ها خالصاً برای‌خدای متعال و به‌خاطر اعراض (روگردانی) از علاقه به دنیا و ریاست باشد، - زیرا حبّ دنیا سرمنشا هر گناه است - تا اینکه کلامش در قلب‌ها اثر کند.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۱۲۸. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
