بلاء (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَلاء (به فتح باء) (به فتح باء
و سکون لام)، یکی از مفردات
نهج البلاغه، به معنای
اختبار، امتحان
و آزمودن، کهنه
و فرسودهشدن میباشد که
حضرت علی (علیهالسلام) در رابطه با یکی از ویژگیهای
اهل بیت (علیهمالسّلام)، امتحان
و آزمایش الهی، از این واژه استفاده نموده است.
بِلْی یا
بِلْو به معنای اختیار، امتحان
و آزمودن، کهنه
و فرسودهشدن آمده است. چنانکه این واژه هنگامی که با واو استعمال شود، گفته میشود: «بلاه بلوا
و بلاء: جرّبه
و اختبره.»
و اگر با یاء استعمال شود، گفته میشود: «بلی الثوب بلی
و بلاء: خلق.»
این واژه در نهج البلاغه، به هر دو صورت استعمال شده است؛ که عبارتند از:
چنانکه امام (صلواتاللهعلیه) در رابطه با اهل بیت (علیهمالسّلام) فرموده است: «ایّها الناس خذوها عن خاتم النبییّن (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم): انّه یموت من مات منّا
و لیس بمیّت
و یبلی من بلی منّا
و لیس ببال؛
مردم این کلمه را از
رسول الله (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) یاد بگیرید که فرمود آنکه از ما اهل بیت (علیهمالسلام) بمیرد مرده نیست
و آنکه از ما میپوسد، پوسیده نیست.» ظاهرا این سخن امام (علیهالسلام) به این آیه شریفه اشاره دارد: «
وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا»
است.
ابن میثم در این خصوص آورده است: «اتفقّت علیه کلمة
العلماء و نطقت به البراهین العقلّیة انّ اولیاء الله لا یموتون
و لا یبلون
و ان بلیت اجسادهم.»
امام (علیهالسلام) درباره امتحان الهی فرموده است: «
و ما ابتلی الله احدا بمثل الاملاء له؛
خداوند هیچ کس را با مثل مهلت دادن نیازموده است.» همچنین در بیانی دیگر در همین خصوص فرموده است: «من قصّر فی العمل ابتلی بالهمّ
و لا حاجة لله فیمن لیس للّه فی ماله
و نفسه نصیب؛
هر که در عمل تقصیر کند، به غم مبتلا (که امتحان است) شود، خدا حاجتی ندارد به انکه خدا را در مال
و نفس او نصیبی نیست، نه مالی در راه خدا انفاق میکند
و نه خود را در راه خدا به
رحمت میاندازد.»
•
قرشی بنابی، علیاکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بلی»، ص۱۵۵-۱۵۶.