بشار بن برد عقیلی (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بشّار بن بُرد عقیلی (حدود
۸۰-
۱۶۷ق)، از شاعران مشهور
قرن دوم هجری قمری بود. وی علاوه بر ذوق شعری، فردی خطیب،
بلیغ،
فصیح و دارای صدایی زیبا بود.
عقیلی مدت مدیدی در خدمت خلفا و پادشاهان
اموی و
عباسی بود و در مدح آنان اشعاری می‌سرود و هر دو دوره را درک کرد.
ابومعاذ بشّار بن بُرد بن یرجوخ بن ازدکرد بن شروستان عقیلی بصری مُرعّث، در حدود ۸۰ق به دنیا آمد.
تبار و نیاکان وی اهل
طخارستان،
منطقه‌ای پهناور در شرق
بلخ و غرب
رود جیحون بودند. گفته شده که وی از آغاز نابینا بود و برده متولد شد، ولی زنی از
قبیله عقیلیه او را خرید و آزاد کرد و به همین جهت به عقیلی ملقب گشت و به دلیل آنکه از کودکی گوشواره در گوشش آویخته بود، به مرعّث شهرت یافت. وی دوران کودکی و رشد را در
بصره گذراند
و سپس وارد
بغداد شد و در آنجا اقامت گزید.
ابوالفرج اصفهانی نام ۲۶ تن از اجداد وی را ذکر کرده که همگی نام‌های ایرانی دارند.
بشار از شاعران مشهور عصر خویش بود و گویا قبل از ده سالگی
شعر می‌سروده است.
علاوه بر ذوق شعری، فردی خطیب، بلیغ، فصیح و دارای صدایی زیبا بود. مدت مدیدی در خدمت خلفا و پادشاهان اموی و عباسی بود و هر دو دوره را درک کرد. اشعاری در مدح خلفا از جمله
مهدی عباسی (خلافت
۱۵۸-
۱۶۹ق) دارد.
وی را از متعصب‌ترین شاعران ایرانی دانسته‌اند که اشعاری در تحقیر
عرب و تفاخر نژاد ایرانی دارد. سروده‌های وی در زمینه‌های مختلف از جمله وصف کنیزکان، هجویات، تشبیهات، استعارات، حکم و امثال بوده است که به گفته خویش، شامل دوازده هزار بیت یا قصیده است.
سُدری برادرزاده بشار گفته است که بشّار از آگاه‌ترین مردم زمان خویش به
فقه و
علوم قرآنی بود.
الندیم نیز وی را در زمره متکلمان اسلامی آورده که به ظاهر
مسلمان بودند، ولی در واقع جزو
کفّار بوده و عقیده فاسد داشتند و ادعا کرده است که هزار برگ از اشعارش را به صورت پراکنده مشاهده کرده است.
اشعار بشار در دیوانی گردآوری شده و به دیوان بشّار معروف است.
سرانجام در اشعاری مهدی عباسی را
هجو کرد و به همین سبب و به جهت
سعایت برخی از مخالفان و درباریان، به
کفر محکوم شد و پس از تحمل هفتاد ضربه شلاق به فرمان مهدی عباسی در سال
۱۶۸ق به قتل رسید و جنازه‌اش به
دجله انداخته شد و پس از مدتی جنازه‌اش از آب خارج،
و در بصره به خاک سپرده شد.
برخی تاریخ وفاتش را در سال ۱۶۷ق ذکر کرده‌اند.
(دیگر منابع:
)
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «بشّار عقیلی»، ج۱، ص۲۰۱.
