برهان‌الدین صدرکبیر امام عبدالعزیز بن عمر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امام عبدالعزیز بن عمر بن مازه
بخاری، نخستین
فرد شناخته شده از خاندان
آل برهان می‌باشد؛ این
خاندان، خاندانی روحانی و سیاسی در
ماوراءالنهر و
بخارا در
سده ۶ و ۷ق/۱۲ و ۱۳م بوده است.
برهان‌الدین، صدرکبیر، امام عبدالعزیز بن عمر بن مازه
بخاری،
فقیه و
عالم. او نخستین
فرد شناخته شده خاندان
آل برهان است. عبدالعزیز مردی دانشمند، فقیه و مرجع دینی مردم بود. در
فقه چنان تسلطی داشت که او را «ابوحنیفه ثانی» و «بحر‌العلوم»
لقب دادند. عنوان‌های دینی «امام» و «برهان‌الدین» پس از وی به فرزندان و جانشینانش داده شد. لقب «صدر» را، سنجر بن ملکشاه سلجوقی که در ۴۹۵ق/۱۱۰۲م برای تحمیل سیطره خویش برقراخانان به
ماوراءالنهر و
بخارا آمده بود، به عبدالعزیز داد و او را به جای یکی از پیشوایان مذهبی صفاری به عنوان
حاکم بخارا برگماشت، وی همچنین،
خواهر خود را به عقد عبدالعزیز درآورد. این عنوان و «صدر جهان» و «صدرُالصَدور» نیز پش از او، بر بیشتر جانشینانش اطلاق گردید. او را به سبب پایه‌گذاری این خاندان، صدر کبیر، صدر ماضیو ابوالصدور نیز گفته‌ا‌ند.
ابن فُندُق وی را به عنوان یکی از همدرسان
پدر خود معرفی کرده است.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل برهان»، ج۱، ص۳۸۳.
