برنج در احادیث

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

برنج، یکی از مهمترین غلات و اقلام غذایی جهان است، که در روایات و احادیث نیز اشاراتی به آن شده است.

---

در روایات و احادیث اشاراتی به ارزش غذایی و دوایی برنج یافت می‌شود.

۱.۱ - برترین خوراک هر دوجهان

امام رضا علیه‌السلام از پیامبر اسلام صلی اللّه علیه وآله وسلّم روایت کرده است که «سیّدُ طعام (أهل) الدنیا والاخرة اللّحُم ثمّ الاُرُزّ» («برترین خوراکِ (اهل) این جهان و آخرت گوشت و سپس برنج است».

۱.۲ - درمان خالص

و حدیثی که امام صادق علیه‌السلام در تجلیل برنج از پیامبر روایت کرده است :
«أوّلُ حَبّةٍ اَقَرَّت للّه بِالواحدانیّة، ولی بالنبوّة، و لاِخی علیٍّ بِالوصیّة، و لاُِمّتی الموحّدینَ بِالجنّة، الارز... کلُّ شیٍ أخرَجت الارضُ فَفیه داءٌ و شفاءٌ اِلاّالارز، فإنّه شفاءٌ لاداءَ فیه... لَو کان الارزُّ رَجلاً لَکان حلیماً... إنّ الارز یُشبِعُ الجائعَ و یُمری الشَّبْعانَ»
«نخستین دانه‌ای که به یگانگی خدا، پیامبریِ من، وصایت برادرم علی و به بهشت برای امّت یکتاپرست من، اقرار کرد، برنج بود... هر چیزی که از زمین به در می‌آید، در آن دردی و درمانی هست مگر برنج، زیرا برنج ( وسیله ) درمان است و دردی از آن برنمی خیزد... اگر برنج مَرد بود همانا مردی بردبار می‌بود... برنج گرسنگان را سیر می‌کند و سیران را سود می‌دارد.».

۱.۳ - درمان کننده بواسیر و گشادکننده روده

روایات دیگری اشاره صریحتری به ارزش درمانی برنج دارند.
محدّث نامدار، ابوجعفر احمد بَرْقی چند حدیث در این خصوص از امام صادق (علیه‌السلام) آورده است، مثلاً :
«نِعْمَ الطعامُ الارزُّ، و إنّا لَنَدَّ خِرهُ لِمرضانا» («برنج چه خوراک نیکویی است! ما آن را برای بیماران خود ذخیره می‌کنیم»؛
«نعم الطعام الارز؛ یوسّع الامعاءَ و یَقطع البواسیر؛ و إنّا لَنَغْبِطُ أهلَالعراق بِأکلهم الارزَّ و البُرَّ، فَإنّهما یوسّعان الامعاء و یقطعان البواسیر»
برنج روده‌ها را گشاد و بواسیر را درمان می‌کند؛ ما به عراقیها رشک می‌بَریم که برنج و بُسر (= خرمای رنگ گرفته اما هنوز نارس) می خورند، زیرا این دو، روده‌ها را گشاد و بواسیر را درمان می‌کنند».

۱.۴ - درمان کننده دل پیچه و لاغری و سستیِ

روایات متّحدالمضمون دیگری از امام صادق حکایت از سودمندی خوراک برنج در درمان «بَطَن ذَریع» ( شکمروش شدید) مزمن همراه با دل پیچه و لاغری و سستیِ ناشی از آن حکایت می‌کند.
دستور تهیه خوراک درمانی مجرّبی از برنج بدین منظور چنین است : برنج را بشویند، (در سایه ) بخشکانند، اندکی بریان کنند و نرم بکوبند و آنگاه با آن، حَساء/حَسْو (= نوعی سوپ غلیظ) بسازند؛ اگر خوردن چربی برای بیمار نزار شده مانعی نداشته باشد، آرد برنج مذکور را با پیه قُلوه (قلوه‌های بُز ) بپزند.

---

درباره فایده درمانی نانِ برنج (= نان با آرد برنج ) نیز کُلَینی دو روایت نقل کرده است، یکی از امام رضا علیه‌السلام حاکی از این‌که سودمندترین خوراک برای مَسلولان، نان برنج است،
و دیگری از امام صادق علیه‌السلام، بدین عبارت : «أطعِموا الَمْبطونَ خُبْزَ الارز فَما دَخلَ جَوفه شی أنفعُ منه؛ أما، إنّه یدبغ المعدةَ و یَسُلُّالداءَ سَلاًّ» «به بیمار مبتلا به شکمروش و اسهال نان برنج بخورانید زیرا چیزی سودمندتر از آن به اندرون وی وارد نمی‌شود؛ آری، برنج معده را دبّاغی و ( شکم ) درد را بِه نرمی دفع می‌کند».

---

(۱) ابن بابویه، عیون أخبار الرضا، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴.
(۲) احمدبن محمد برقی، کتاب المحاسن، چاپ محدث ارموی، قم (تاریخ مقدمه ۱۳۳۱ ش).
(۳) محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، چاپ علی اکبر غفّاری، بیروت ۱۴۰۱.
(۴) محمدباقربن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.

---