بَرْق (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَرْق (به فتح باء و سکون راء) از
واژگان قرآن کریم به معنای
نور است.
مشتقات
بَرْق که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
الْبَرْقَ (به فتح باء و سکون راء) به معنای برق و صاعقه؛
بَرِقَ (به فتح باء و کسر راء) به معنای بی‌نور؛
اَباریقَ (به فتح الف) به معنای بطری روشن؛
اِسْتَبْرَق (به کسر همزه، سکون سین و فتح تاء) به معنای حریر ضخیم است.
بَرْق به معنای نور (نیروی مخصوص) است که در لغت عرب نوری است که از ابر می‌جهد.
به مواردی از
بَرْق که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(یُرِیکُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً) (برق و
صاعقه را به شما نشان مى‌دهد، كه هم مايه
بیم است و هم مايه
امید.)
و چون چشم مضطرب و خیره شود، «برق البصر» گویند:
(فَاِذا بَرِقَ الْبَصَرُ وَ خَسَفَ الْقَمَرُ) (بگو: در آن هنگام كه چشم‌ها از شدّت وحشت خيره گردد و ماه بى‌نور شود.)
(یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدانٌ مُخَلَّدُونَ بِاَکْوابٍ وَ اَبارِیقَ) «پسران جاویدان با کاسه‌ها و بطری‌های مخصوص به دور آن‌ها می‌گردند.»
اکواب جمع کوب و آن به معنی کاسه بی‌دستگیره است.
اباریق جمع ابریق است به معنی بطری است.
در
مجمع البیان، اکواب کاسه‌ها و اباریق بطری‌ها معنی شده است،
و چون اکواب و اباریق هر دو
نکره آمده‌اند معلوم است نمی‌توان آن‌ها را کاسه و بطری معمولی دانست در اباریق لازم است معنی «برق» ملحوظ باشد،
لذا
طبرسی و
راغب گفته‌اند: ابریق به واسطه روشنی و صفا، به بطری اطلاق می‌شود.
إِسْتَبرق به معنی حریر ضخیم برّاق است.
(عالِیَهُمْ ثِیابُ سُندُسٍ خُضْرٌ وَ اِسْتَبْرَقٌ) (بر اندام آن‌ها بهشتيان لباس‌هايى است از حرير نازک سبز رنگ، و از ديباى ضخيم، آراسته شده‌اند.)
استبرق به معنی حریر ضخیم برّاق و
سندس به معنی حریر نازک است.
ناگفته نماند: سندس و استبرق هر دو نکره است، نمی‌شود گفت: مانند حریر معمولی‌اند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «برق»، ج۱، ص۱۸۸-۱۸۹.
