• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

برائت عقلی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حکم عقل به برائت ذمه مکلف، نسبت به تکلیف مشکوک، بعد از جست و جو را برائت عقلی گویند.


برائت عقلی، مقابل برائت شرعی بوده و عبارت است از حکم ( ادراک ) عقل به برائت ذمه مکلف، نسبت به تکلیف مشکوک، در مواردی که بعد از جست و جو از دلیل، شک او نسبت به تکلیف واقعی برطرف نگردد. به بیان دیگر، برائت عقلی به معنای حکم عقل به برائت مکلف نسبت به انجام مشکوک الحرمه و ترک مشکوک الوجوب بعد از جست و جو و عدم دستیابی به دلیل است که لازمه آن عدم مؤاخذه مکلف بر اساس قاعده عقلی قبح عقاب بلا بیان می باشد.

معنای قاعده عقلی " قبح عقاب بلا بیان " این است که کیفر کردن کسی که بیانی به وی نرسیده است، در نزد عقل زشت و ناپسند است، بنابراین، هرگاه در موردی، از سوی شارع، الزامی نرسد، قاعده قبح عقاب بلا بیان، آن الزام را برمی‌دارد و در نتیجه، مؤاخذه آن نیز برداشته می شود، زیرا در این صورت عقاب آن قبیح است.
[۱] نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، ج۲، ص۱۹۹.    
[۲] عراقی، ضیاء الدین، نهایة الافکار، ج۱ و ۲، ص۲۰۲.    
[۳] صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۱، ص۱۳۲.    
[۴] کوثرانی، محمود، الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة، ص۷۴.
[۵] علی خان، عبدالکریم، معالم الوصول الی کفایة الاصول، ص۸۳.
[۶] طباطبایی قمی، تقی، آراؤنا فی اصول الفقه، ج۱، ص۱۵۷.    
[۷] خمینی، مصطفی، تحریرات فی الاصول، ج۷، ص۱۳۵.    
[۸] مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص۴۸.    
[۹] آذری قمی، احمد، تحقیق الاصول المفیدة فی اصول الفقه، ج۱، ص۱۶.
[۱۰] قدسی مهر، خلیل، الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة، ص۲۴ - ۲۵.    
[۱۱] فضلی، عبد الهادی، مبادی اصول الفقه، ص۱۲۲.
[۱۲] صدر، محمد باقر، بحوث فی علم الاصول، ج۵، ص۲۵۱.    
[۱۳] مشکینی، علی، تحریر المعالم، ص۱۸۸.
[۱۴] میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، قوانین الاصول، ج۱، ص۴۴۰.    


۱. ↑ نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، ج۲، ص۱۹۹.    
۲. ↑ عراقی، ضیاء الدین، نهایة الافکار، ج۱ و ۲، ص۲۰۲.    
۳. ↑ صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۱، ص۱۳۲.    
۴. ↑ کوثرانی، محمود، الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة، ص۷۴.
۵. ↑ علی خان، عبدالکریم، معالم الوصول الی کفایة الاصول، ص۸۳.
۶. ↑ طباطبایی قمی، تقی، آراؤنا فی اصول الفقه، ج۱، ص۱۵۷.    
۷. ↑ خمینی، مصطفی، تحریرات فی الاصول، ج۷، ص۱۳۵.    
۸. ↑ مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص۴۸.    
۹. ↑ آذری قمی، احمد، تحقیق الاصول المفیدة فی اصول الفقه، ج۱، ص۱۶.
۱۰. ↑ قدسی مهر، خلیل، الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة، ص۲۴ - ۲۵.    
۱۱. ↑ فضلی، عبد الهادی، مبادی اصول الفقه، ص۱۲۲.
۱۲. ↑ صدر، محمد باقر، بحوث فی علم الاصول، ج۵، ص۲۵۱.    
۱۳. ↑ مشکینی، علی، تحریر المعالم، ص۱۸۸.
۱۴. ↑ میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، قوانین الاصول، ج۱، ص۴۴۰.    


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۷۳، برگرفته از مقاله «برائت عقلی».    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات اصولی | اصول عملیه | برائت
جعبه ابزار