براء بن معرور در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَراء بن مَعْرور
انصاری از
نقبای خَزْرَج بود.
ابوبشر
براء بن معرور بن صَخْر از بزرگان خزرج
و
سیّد و
نقیب تیره
بنی‌سَلَمَه و مادرش
رُباب دختر نُعْمان بن اِمْرَؤُالقَیْس کندی بود.
از براء در
دوران جاهلی خبری در‌دست نیست.
برخی اسلام براء را در
پیمان عَقَبه اوّل می‌دانند و قائل‌اند که او در
سال ۱۲
بعثت در
بیعت عقبه حاضر بود و
اسلام آورد؛ ولی مشهور آن است که براء در عقبه دوم (سال۱۳ بعثت) به عنوان یکی از رؤسای یثربیان حاضر بود و اولین فرد از یثربیان بود که
با‌پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بیعت کرد
، ازاین‌رو برخی او را از حاضران در هر دو بیعت عقبه می‌دانند
، در هر صورت مسلّم به نظر می‌رسد که اسلام براء قبل از شرکت در
بیعت عقبه دوم بود، زیرا نقل است که وی وقتی در سال ۱۳ بعثت برای شرکت در
حج و بیعت در
عقبه از
یثرب عازم
مکه بود در راه،
نماز را به سوی مکه خواند، در حالی که همراهانش به سمت
بیت المقدس نماز گزاردند. وی هنگامی که به مکه آمد از طریق عباس عموی پیامبر
با آن حضرت آشنا شد
و از درستی عمل خود از رسول‌اللّه (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) پرسید، پس پیامبر او را از نماز گزاردن به سوی
کعبه منع کرد.
در این بیعت وقتی یثربیان حاضر در حج سال ۱۳ شبانه در کنار
جمره عَقَبَه اجتماع کردند پس از
عباس بن عبدالمطلب براء بن معرور نخستین سخنران در جمع یثربیان بود و راستگویی، وفاداری و آمادگی خود و همراهان را برای فداکاری در راه
رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) اعلام کرد.
پس از سخنان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نیز براء ضمن اظهار
ایمان و
تصدیق آن حضرت گفت: سوگند به کسی که تو را به حق فرستاد همان‌گونه که از همسر و فرزندانمان
دفاع می‌کنیم از شما دفاع خواهیم کرد. ما فرزندان
جنگ و نبردیم و آن را از پدرانمان به
ارث برده‌ایم.
در ادامه، پیامبر براء را به عنوان یکی از‌دو نقیب
بنی سلمه برگزید.
به براء پیش از ترک
مکه به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) وعده داد که در
حج سال بعد برای زیارت آن حضرت به مکه بیاید
؛ ولی وی در
ماه صفر سال بعد (قبل از هجرت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به
مدینه ) درگذشت
و نتوانست به وعده خود وفا کند.
با توجه به مرگ زودهنگام براء مطالب چندانی در کتب تاریخی از او نقل نشده است. درباره او آمده است که هنگام مرگ یک سوم مال خود را برای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)
وصیت کرد.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نیز آن را به ورثه براء بازگرداند
؛ همچنین وصیت کرد که او را به سوی مکه دفن کنند
، زیرا به پیامبر قول داده بود که در حج سال بعد او را زیارت کند.
او نخستین نقیب از نقبای دوازده گانه بود که درگذشت.
.
پس از ورود به
مدینه کنار قبر او حاضر شد و بر او
نماز گزارد
و برایش
دعا کرد.
گفته‌اند که پس از تغییر قبله به سوی مکه، پیامبر بار دیگر بر او نماز خواند. برخی این نماز را مجرد دعا می‌دانند.
شیخ صدوق سه سنت از سنتهای
اسلام را به براء نسبت می‌دهد که عبارت است از:
طهارت و
استنجا با آب ، نماز گزاردن به سوی مکه و وصیّت‌کردن یک سوم دارایی.
حُمَیمه دختر صَیْفی بن صخر از همسران براء است که پس از اسلام براء او نیز اسلام آورد و
با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بیعت کرد. از هند همسر
جابر بن عَتیک ، رباب
مادر سعد بن معاذ ،
ظبیّه همسر
ابی قَتادَه که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به او
تسبیح جهاد را آموخت
،
سُلافه ،
مبشر یا ام مبشّر
همسر
زید بن حارثه به عنوان فرزندان براء و
حُمیمه یاد کرده‌اند.
همسر دیگر براء خُلیسه
دختر
قیس بن ثابت از قبیله
بنی اشجع است که بِشر بن براء از همین همسر است. بِشر از
صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بود که در عقبه دوم و
بدر حضور داشت
و به همراه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) از
گوشت مسموم
گوسفند زن
یهودی در
خیبر به
سال هفتم هجری خورد و به
شهادت رسید.
برخی قائل‌اند که وقتی براء برای نخستین بار به جای استفاده از سنگ خود را
با آب تطهیر و
استنجا کرد خداوند در شأن او
آیه ۲۲۲
بقره را نازل کرد
و او را از پاکیزگانِ محبوب خود خواند:«... اِنَّ اللّهَ یُحِبُّ التَّوّ‌بینَ ویُحِبُّ المُتَطَهِّرین»؛ ولی
با توجه به این‌که این‌آیه
مدنی است و براء پیش از حضور رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در مدینه درگذشته، نمی‌تواند درباره براء باشد.
همچنین آمده است که پس از
تحول قبله مسلمانان به سوی مکه، گروهی از مسلمانان نزد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) آمدند و در خصوص وضعیت عبادات مسلمانان درگذشته همچون براء بن معرور و
اسعد بن زراره که به سوی
بیت المقدس نماز گزارده بودند پرسیدند، پس خداوند
با نزول آیه۱۴۳ بقره
ایمان و اعمال آنان را ضایع‌نشدنی معرفی کرد:«... و ما کانَ اللّهُ لِیُضِیعَ ایمنَکُم...».
با توجه به حضور مؤثر براء در پیمان عقبه دوم و انتخاب وی به عنوان
نقیب می‌توان تمامی آیاتی که در شأن بیعت‌کنندگان عقبه دوم نازل شده، همچون آیات ۷
مائده ؛ ۱۵
احزاب ؛ ۱۰۰
توبه ؛ ۳۰
انفال ؛ ۱۱۱ توبه
؛ و ۱۴
صف را در شأن براء نیز دانست.
اسباب النزول، واحدی؛ الاستیعاب فی معرفة الاصحاب؛ اسدالغابة فی معرفة الصحابه؛ الاصابة فی تمییز الصحابه؛ اعیان الشیعه؛ انوارالتنزیل و اسرارالتأویل، بیضاوی؛ تاریخ خلیفة‌بن خیاط؛ تاریخ الصحابة الذین روی عنهم الاخبار؛ تاریخ مدینة دمشق؛ تاریخ الیعقوبی؛ تفسیر جوامع الجامع؛ تفسیر الصافی؛ تفسیر القمی؛ جمهرة انساب العرب؛ الجواهرالحسان فی تفسیر القرآن، ثعالبی؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ زادالمسیر فی علم التفسیر؛ سیر اعلام النبلاء؛ السیرة‌النبویه، ابن‌هشام؛ الطبقات الکبری؛ کتاب الثقات؛ کتاب الخصال؛ کتاب الطبقات؛ کتاب النسب؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ المحبر.
مرکز دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «بَراء‌بن مَعْرور انصاری».
