• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بدعتهای عصر جاهلیت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اعراب جاهلی نیز اموری را از جانب خود حلال یا حرام شمرده، آن را به خدا یا شریعت الهی نسبت می‌دادند.



در جاهلیت مشرکان با بدن برهنه طواف کرده، این کار را فرمان خداوند می‌شمردند
[۱] جامع البیان، مج‌۵‌، ج‌۸‌، ص‌۲۰۱‌-۲۰۲.
[۲] مجمع‌البیان، ج‌۴، ص‌۶۳۳‌.
:«و اِذا فَعَلوا فحِشَةً قالوا وجَدنا عَلَیها ءاباءَنا واللّهُ اَمَرَنا بِها». توجیه آنان این بود که در لباسی که در آن مرتکب گناه شده‌ایم، نباید خانه خدا را طواف کرد
[۴] مجمع البیان، ج‌۴، ص‌۶۳۳‌.
[۵] المیزان، ج‌۸‌، ص‌۷۲.
؛ ولی قرآن این عمل آنان را فاحشه و نوعی افترا بر خداوند خواند که او هیچ‌گاه به آن فرمان نمی‌دهد:«قُل اِنَّ اللّهَ لا یَأمُرُ بِالفَحشاءِ اَتَقولونَ عَلَی‌اللّهِ ما لا‌تَعلَمون».
[۷] مجمع البیان، ج‌۴، ص‌۶۳۳‌.



اعراب جاهلی طبق سنت حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) ۴ ماه از سال را ماه حرام می‌شمردند؛ ولی هرگاه حرمت این ماه‌ها با منافع آنان ناسازگار بود آن را تغییر داده، ماه حلال را حرام و ماه• حرام را حلال می‌کردند
[۸] مجمع‌البیان، ج‌۵‌، ص‌۴۵‌-۴۶.
:«اِنَّمَا النَّسِیءُ زیادَةٌ فِی الکُفرِ یُضَلُّ بِهِ الَّذینَ کَفَروا یُحِلّونَهُ‌عامًا و یُحَرِّمونَهُ عامًا لِیواطِوا عِدَّةَ ما حَرَّمَ‌اللّهُ فَیُحِلّوا ما حَرَّمَ اللّهُ».. قول دیگر این است که مراد از تغییر ماه‌ها در آیه، تأخیر انداختن ماههای حج است، زیرا آنان در هر سال حج را در ماهی غیر ثابت به‌جا می‌آوردند.
[۱۱] مجمع البیان، ج‌۵‌، ص‌۴۵.
[۱۲] تفسیر قرطبی، ج‌۸‌، ص‌۸۸‌.



از دیگر بدعت‌های عصر جاهلیت• آن بود که آنان سوار شدن بر برخی حیوانات یا خوردن گوشت آن‌ها را بر خود حرام کرده بودند و این کار را به خداوند نسبت می‌دادند؛ از جمله «بحیره» یعنی شتری که ۵‌شکم زاییده و پنجمین آن نر بود؛ همچنین «سائبه» یعنی شتری که پس از بازگشت از سفر یا بهبودی یافتن از بیماری برای خدا یا بت‌ها وقف و رها می‌شد، یا شتری که ۱۰ شکم زاییده بود، و نیز «وصیله» یعنی جفت نر گوسفند دوقلو که آن را برای خدا رها می‌کردند و ذبح آن ممنوع بود و بالأخره «حام» یعنی شتر نری که از آن ۱۰ شتر به وجود آمده بود.
[۱۴] مجمع‌البیان، ج‌۳، ص‌۳۸۹ -‌۳۹۰.
قرآن تحریم این حیوانات را افترا بر خداوند دانست و آنان را از این کار منع کرد:«ما‌جَعَلَ اللّهُ مِن بَحیرَة ولا سائِبَة و لا وصیلَة ولا حام و لکِنَّ الَّذینَ کَفَروا یَفتَرونَ عَلَی اللّهِ الکَذِبَ». آنان همچنین برخی محصولات کشاورزی یا برخی چارپایان را وقف خداوند و بت‌هایشان می‌کردند و از تناول این خوراکی‌ها و گوشت این حیوانات یا سوار شدن بر این چارپایان امتناع می‌کردند:«و‌جَعَلوا لِلّهِ مِمّا ذَرَاَ مِنَ الحَرثِ والاَنعمِ نَصیبًا فَقالوا‌هذا لِلّهِ بِزَعمِهِم و هذا لِشُرَکائِنا». گاه نیز این خوراکی‌ها یا حیوانات را بر آنان که می‌خواستند حلال و بر برخی دیگر حرام می‌کردند:«و قالوا هذِهِ اَنعمٌ و حَرثٌ حِجرٌ لا‌یَطعَمُها اِلاّ مَن نَشاءُ بِزَعمِهِم». مراد از افرادی که این خوراکی‌ها بر آنان حرام بود زنان یا همه افراد به جز خادمان بت‌ها بودند
[۱۹] روح المعانی، مج‌۵‌، ج‌۸‌، ص‌۵۱‌.
؛ همچنین آنان جنین چارپایان را در صورتی که زنده متولد می‌شد بر زنان حرام کرده بودند؛ اما اگر مرده متولد می‌شد بر همگان حلال می‌دانستند:«و‌قالوا ما فی بُطونِ هذِهِ الاَنعمِ خالِصَةٌ لِذُکورِنا ومُحَرَّمٌ عَلی اَزوجِنا و‌اِن‌یَکُن مَیتَةً فَهُم فیهِ شُرَکاءُ».


از دیگر بدعت‌های مشرکان، ذکر نکردن نام خدا هنگام ذبح چارپایان بود.
[۲۳] مجمع‌البیان، ج۴، ص‌۵۷۴‌.
:«و اَنعمٌ لا یَذکُرونَ اسمَ اللّهِ عَلَیهَا افتِراءً عَلَیهِ». برخی گفته‌اند:مقصود این است که با این حیوانات به حج نمی‌رفتند یا هنگام ذبح به جای نام خدا، نام بت‌ها را می‌بردند.
[۲۵] جامع البیان، مج‌۵‌، ج‌۸‌، ص‌۶۲‌۶۱‌.
[۲۶] مجمع البیان، ج‌۴، ص‌۵۷۴‌.
[۲۷] روح المعانی، مج‌۵‌، ج‌۸‌، ص‌۵۲‌.



۱. جامع البیان، مج‌۵‌، ج‌۸‌، ص‌۲۰۱‌-۲۰۲.
۲. مجمع‌البیان، ج‌۴، ص‌۶۳۳‌.
۳. اعراف/سوره۷، آیه۲۸.    
۴. مجمع البیان، ج‌۴، ص‌۶۳۳‌.
۵. المیزان، ج‌۸‌، ص‌۷۲.
۶. اعراف/سوره۷، آیه۲۸.    
۷. مجمع البیان، ج‌۴، ص‌۶۳۳‌.
۸. مجمع‌البیان، ج‌۵‌، ص‌۴۵‌-۴۶.
۹. المیزان، ج‌۹، ص‌۲۷۲.    
۱۰. توبه/سوره۹، آیه۳۷.    
۱۱. مجمع البیان، ج‌۵‌، ص‌۴۵.
۱۲. تفسیر قرطبی، ج‌۸‌، ص‌۸۸‌.
۱۳. الکشاف، ج‌۱، ص‌۶۸۵‌.    
۱۴. مجمع‌البیان، ج‌۳، ص‌۳۸۹ -‌۳۹۰.
۱۵. مائده/سوره۵، آیه۱۰۳.    
۱۶. انعام/سوره۶، آیه۱۳۶.    
۱۷. انعام/سوره۶، آیه۱۳۸.    
۱۸. المیزان، ج‌۷، ص‌۳۶۱.    
۱۹. روح المعانی، مج‌۵‌، ج‌۸‌، ص‌۵۱‌.
۲۰. انعام/سوره۶، آیه۱۳۹.    
۲۱. أنعام/سوره۶، آیه۱۴۳‌-۱۴۴.    
۲۲. الکشاف، ج۲، ص۷۱.    
۲۳. مجمع‌البیان، ج۴، ص‌۵۷۴‌.
۲۴. انعام/سوره۶، آیه۱۳۸.    
۲۵. جامع البیان، مج‌۵‌، ج‌۸‌، ص‌۶۲‌۶۱‌.
۲۶. مجمع البیان، ج‌۴، ص‌۵۷۴‌.
۲۷. روح المعانی، مج‌۵‌، ج‌۸‌، ص‌۵۲‌.



دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله«بدعت».    




جعبه ابزار