بحوث فی تاریخ القرآن و علومه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«بحوث فی تاریخ القرآن و علومه» تألیف سید ابو الفضل میر محمدی بوده و پیرامون دو بحث:
تاریخ قرآن و
علوم قرآن نوشته شده است.
مؤلف در این کتاب مهمترین مباحث مربوط به تاریخ
قرآن و علوم قرآن را به زبان عربی در دو قسمت جداگانه بیان کرده است. در بخش اول، ابتدا مساله
وحی را مورد بررسی قرار داده و در این رابطه به معرفی واسطه وحی یعنی
جبرئیل علیه‌السّلام پرداخته و در این رابطه
آیات قرآنی را به عنوان شاهد آورده است در قسمتی دیگر دیدگاهها درباره ابتدای
سوره‌ها بیان شده که در این رابطه حدود ۱۰ قول ذکر، و پس از بررسی، یکی از آنها را انتخاب می‌نماید. مساله
حدیث نزول قرآن بر هفت حرف، از دیگر مباحث این کتاب است که پس از ذکر متن حدیث معروف، سند آن را بررسی، اقوال
اهل سنت را در این باره بیان کرده، و آنها را پاسخ می‌دهد و در پایان روایاتی از
اهل بیت علیه‌السّلام ذکر می‌کند که مراد از این حدیث چیست در بخشی دیگر از کتاب، چگونگی دریافت وحی از طرف جبرئیل علیه‌السّلام و رابطه آن با
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم توضیح داده شده است.
در قسمتی دیگر پیرامون ملاک ابتدا و انتهای
سوره‌ها، و اینکه چگونه یک
سوره شروع و خاتمه پیدا می‌کند مطالبی را بیان و اهمیت بسم الله را نیز توضیح داده است
علم و آگاهی پیامبر به قرآن قبل از
نزول تدریجی آن و
عصمت پیامبر در دریافت وحی و کلیه امور از مباحث دیگر این بخش می‌باشد در قسمت دیگری از کتاب مساله
ترتیب سوره‌ها و آیات، مورد بحث قرار گرفته پس از ذکر دیدگاههای مختلف در این باره، نتیجه می‌گیرد که هر دوی آنها با نظر و رای پیامبر بوده و توقیفی است نه اجتهادی.
کاتبان وحی و کسانی که قرآن را جمع آوری نموده‌اند و مصاحف
صحابه از دیگر مباحث این بخش می‌باشد و از آنجا که قرآنهایی که در آن
زمان نوشته می‌شد بدون خط و اعراب بوده، در این رابطه پیرامون خط عربی در زمان صدر
اسلام و نیز اختلاف قرائت‌ها و سبب آن بحث کرده است.
در بخش دوم کتاب که مربوط به مسائل
علوم قرآن است مباحثی همچون
اعجاز قرآن (تعریف لغوی و اصطلاحی- ادله اعجاز و وجوه آن)
ناسخ و منسوخ وجود دارد که در خصوص بحث
نسخ پس از تعریف آن، آیاتی را که ادعای نسخ شده (حدود ۲۰ مورد) را بیان کرده آنها را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. - در ادامه این بخش مساله
محکم و متشابه (تعریف، دیدگاهها درباره آن، راسخون فی العلم چه کسانی هستند معنای
تاویل و تفاوت آن با
تفسیر، حکمت وجود متشابهات در قرآن) بیان شده است در ادامه دیدگاه
شیعه در مورد قرآن موجود در میان
مسلمانان بیان شده و توضیح می‌دهند که آنچه که امروزه به عنوان قرآن در نزد مسلمانان است همان قرآنی است که بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نازل شده است و در این خصوص روایاتی را نقل می‌کند و به همین مناسبت مساله
تحریف که در برخی از کتابهای روایی شیعه وجود دارد مورد بررسی و به آنها پاسخ می‌دهد آخرین بحث کتاب مربوط است به مساله
مکی و
مدنی، که پس از بیان
ضابطه در تعیین آیات مکی و
مدنی، با ذکر یک روایت
سوره‌های مکی و
مدنی را نام می‌برد.
۱- در این کتاب، جهت توضیح مطالب، از روایات زیادی استفاده شده (هم از
روایات شیعه و هم
اهل سنت) ۲- سعی شده است که دیدگاههای شیعه درباره مسائل
علوم قرآنی بیان شود. ۳- دیدگاههای مختلف مورد نقد و بررسی قرار گرفته است ۴- در بیان مطالب از آیات متعددی استفاده شده است. ۵- از منابع اولیه و گسترده ایی مطالب، اخذ شده است ۶- در برخی از موارد در پایان هر بحث، خلاصه آن ذکر شده است ۷- مباحث به صورت تحلیلی بیان شده، و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
۱- از آنجا که مطالب کتاب درباره دو موضوع
تاریخ و علوم قرآن است لازم است که در ابتدای هر بحث عنوان بخش آورده شود مثلا بخش اول پیرامون تاریخ قرآن، بخش دوم: علوم قرآن ۲- مطالب کتاب فصل بندی نشده است ۳- برخی از مباحث که در قسمت (بخش) اول آمده مربوط به تاریخ قرآن نمی‌باشد مانند بحث مربوط به
حروف مقطعه ... ۴- در این کتاب بیشتر به مسائل تاریخ قرآن پرداخته شده و مباحث علوم قرآنی کمتر بحث شده است
کتاب یک جلد، متن آن عربی و دارای ۳۲۴ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- نوع کاغذ: معمولی ۲- جلد: شومیز ۳- نوبت چاپ: اول ۴- تاریخ انتشار: سال ۱۴۲۰ هجری قمری ۵- ناشر: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ۶- تیراژ: پانصد نسخه ۷- دارای مقدمه ایی از مؤلف ۸- دارای فهرست: الف: مصادر تحقیق ب: مطالب کتاب ۹- مؤلف: آیت‌الله سید ابو الفضل میر محمدی. - مؤلف شناسی ندارد. - هیچ اشاره‌ای به ترجمه فارسی این اثر به قلم مولف نشده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
