باطِل (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باطِل یا
بَطَل (به فتح باء و طاء) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای ناحق و آن چیزی است که در مقام
فحص و جست‌وجو ثبات ندارد، می‌باشد.
حضرت علی (علیه‌السلام) در در موارد گوناگونی این واژه استفاده نموده است.
باطِل یا
بَطَل به معنای ناحق و آن چیزی است که در مقام فحص ثبات ندارد و در
فعل و
قول، به کار می‌رود.
چنان‌که
راغب در
مفردات آورده است.
بنابراین در
لغت آمده است: «
الباطل: ضدّ الحقّ.»
یکی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در بیانی می‌فرماید:
«حَقٌّ وَ باطِلٌ، وَ لِكُلٍّ أَهْلٌ، فَلَئِنْ أَمِرَ الباطِلُ لَقَديماً فَعَلَ، وَ لَئِنْ قَلَّ الحقُّ لَرُبَّما وَ لَعَلَّ.» «کار منحصر است در حقّ و
باطل و برای هر دو طرفدارانی هست. و اگر
باطل (به علت کثرت اعوانش) زیاد شده از قدیم چنین بوده و اگر حق به علت کمی طرفدارانش کم است، شاید کمی آن بر کثرت
باطل غلبه نماید.»
اهل
باطل را «
مبطل» گویند، جمع
باطل اباطیل است.
این واژه و مشتقات آن، بارها در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «باطل یا بطل»، ص۱۴۲.
