باجدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باجَّدا، شهری قدیمی، کوچک و مستحکم در
بین النهرین (
عراق) می باشد.
نام آرامی آن
بیگَدّا به معنی «خانه خوشبختی» است که از لحاظ ساختمان با نام
عیْن گَدّا (= چشمه خوشبختی) واقع در ایالت رومی
دمشق یا با «کَدّه» ای که در نقشه جغرافیایی پویتنگر در شام بوده قابل قیاس است
این شهر در حدود نه فرسنگی جنوب حَرّان بین رأس الْعَیْن و رَقّه قرار داشت.
رود بَلیخ از ریزابه های
فرات با فاصله اندکی از مشرق آن می‌گذشت و حِصن مَسْلَمة (
قلعه مَسْلَته) که تا بلیخ ۵/۱ میل فاصله داشت در نزدیکی آن واقع بود.
به نوشته اِصْطَخری گروهی از
بنی امیّه در آن ساکن بودند و
آب (زراعی) آن از
باران و آب مشروب آن از استخری بود با ضلع دویست ذراع و عمق بیست ذراع، آب آن
استخر از بلیخ می‌آمد.
به نوشته بَلاذُری، عیاض بن غَنْم در سال ۱۸ هنگام
خلافت عمر بن خطاب (۱۳ـ۲۳) در باجّدا ماند و پیشقراولان سپاه خود را برای تسخیر حرّان به آن و سپس به ر‌ها فرستاد.
در
دوره امویان مَسْلَمَة بن عبدالملک بن مَرْوان بن حَکَم باجّدا را به اُسَیْد سُلَمی، از یاران خود، به اقطاع داد. او باجدا را ساخت و به دور آن دیوار کشید.
به نوشته یاقوت، در اوایل قرن هفتم باجَّدا ده بزرگی بود با باغهای بسیار که چشمه‌ای در میان آن قرار داشت که مردم از آب آن می‌نوشیدند و با بقیه آن کشتزار‌ها را آبیاری می‌کردند.
(۱) ابراهیم بن محمد اصطخری، مسالک الممالک، چاپ دخویه، چاپ افست لیدن ۱۹۶۷.
(۲) احمد بن یحیی بلاذری، فتوح البلدان، بیروت ۱۹۸۸.
(۳) گی لسترنج، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران ۱۳۶۴ ش.
(۴) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باجدا»، شماره۷۶.
