• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

باباشاه اصفهانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


باباشاه اصفهانی (باباشاه عراقی) ملقب به رئیس‌الرؤسا، از نستعلیق‌نویسان نامی در قرن دهم در کوهپایه اصفهان متولد شد و در همان‌جا پرورش یافت و سرانجام در جوانی در سفری به بغداد (۹۹۶) درگذشت.
[۱] منشی قمی، احمد بن حسین، گلستان هنر، ج۱، ص۱۱۹، چاپ احمد سهیلی خوانساری، تهران ۱۳۶۶ ش.



باباشاه اصفهانی، متخلّص به «حالی» شاعر و خوشنویس مشهور عصر صفویه بوده، اصلاً از کوهپایه است اما به اصفهانی شهرت یافته،
[۲] حسین‌صبا، محمدمظفر، تذکره روز روشن، ص۹۵-۹۶.
خط را نزد سیّداحمد مشهدی مشق کرده است. بعضی از تذکره‌ها او را شاگرد میرعلی هروی (متوفی ۹۵۲) دانسته اند، ولی با ملاحظه سال وفات و عمر کوتاه او این ادعا از نظر تاریخی درست به نظر نمی‌آید.
[۳] مهدی بیانی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۸۵ـ۸۶، تهران ۱۳۶۳ ش.


عموم خط‌شناسان و خوش‌نویسان متفق‌القولند که تا زمان بابا شاه خط نستعلیق را کسی به شیرینی و شیوایی او ننوشته است.
[۴] بیانی، مهدی، کارنامه بزرگان ایران، ص۱۶۸.
[۵] عالی‌افندی، مصطفی، مناقب هنروران، ترجمه توفیق‌هاشم‌پورسبحانی، ص۷۹.
[۶] حسینی کاشانی، تقی‌الدین محمد بن شرف‌الدین علی، تذکره خلاصة الاشعار (بخش اصفهان)، ص۳۲۱-۳۲۲.

بابا شاه در عصر خود از مشهورترین خطاطان بوده است و خطش را به عذوبت و پختگی و لطافت ستوده‌اند
[۷] رازی، امین‌احمد، هفت اقلیم، ج۲، ص۴۳۰، چاپ جواد فاضل، تهران (بی تا).
و نوشته‌های او را به قیمت بالایی می‌خریدند.
[۸] اسکندر منشی، تاریخ عالم آرای عباسی، ج۱، ص۱۷۱، تهران ۱۳۵۰ ش.
به سبب اخلاق درویشانه از نزدیکی با سلاطین و امرا پرهیز می‌کرد و روزگار را در گوشه‌نشینی به کتابت می‌گذرانید اجرت هر هزار سطر کتابت او، به گفته امین‌احمد رازی
[۹] رازی، امین‌احمد، هفت اقلیم، ج۲، ص۴۳۰، چاپ جواد فاضل، تهران (بی تا).
سه تومان بوده است.
باباشاه شعر نیز می‌سروده و حالی تخلص می‌کرده است.
[۱۰] بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۸۶، تهران ۱۳۶۳ ش.

نمونه‌هایی از اشعار او در برخی از تذکره‌ها آمده است. این رباعی از بابا شاه اصفهانی است:
دوشینه به بزم آن بت باده‌پرست •••••• بودم که شد از باده عشرت سرمست
او رفت به خواب مستی و من از شوق •••••• بر پاش نهادم سر و رفتم از دست

منظومه ای در آداب خوشنویسی بدو نسبت داده‌اند.
رساله آداب المشق نیز که به خطا به میرعماد (متوفی ۱۰۲۴) نسبت داده شده از بابا شاه اصفهانی است.
[۱۱] ایرانی، عبدالمحمد، پیدایش خط و خطاطان، ج۱، ص۱۴۰ـ۱۴۱، مصر ۱۳۰۶ ش.
این رساله را محمد شفیع براساس نسخه محفوظ در کتابخانه دانشگاه پنجاب چاپ کرده است.
[۱۲] بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۸۷ـ ۸۸، تهران ۱۳۶۳ ش.

از او قطعات خوشنویسی و چند کتاب به خط نستعلیق خوش در کتابخانه‌ها و مجموعه‌های شخصی موجود است.
[۱۳] بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۹۰-۹۱.
از وی که به کتابت بیش از قطعه‌نویسی گرایش داشت، چند قطعه در کتابخانه‌های ترکیه هست، و نسخه های متعددی از آثار ادبی فارسی را که به خطّ اوست در برخی از کتابخانه‌ها می‌توان یافت.

تاریخ وفاتش را برخی سال ۹۹۶ در بغداد
[۱۴] منشی قمی، احمد بن حسین، گلستان هنر، ص۱۱۹.
و برخی دیگر سال ۱۰۱۲ه در مشهد مقدس نوشته‌اند
[۱۵] ایرانی، عبدالمحمد، پیدایش خط و خطاطان، ص۱۴۰-۱۴۱.
و تاریخ دوم صحیح‌تر به نظر می‌رسد.
[۱۶] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ص۱۵۴.


۱. ↑ منشی قمی، احمد بن حسین، گلستان هنر، ج۱، ص۱۱۹، چاپ احمد سهیلی خوانساری، تهران ۱۳۶۶ ش.
۲. ↑ حسین‌صبا، محمدمظفر، تذکره روز روشن، ص۹۵-۹۶.
۳. ↑ مهدی بیانی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۸۵ـ۸۶، تهران ۱۳۶۳ ش.
۴. ↑ بیانی، مهدی، کارنامه بزرگان ایران، ص۱۶۸.
۵. ↑ عالی‌افندی، مصطفی، مناقب هنروران، ترجمه توفیق‌هاشم‌پورسبحانی، ص۷۹.
۶. ↑ حسینی کاشانی، تقی‌الدین محمد بن شرف‌الدین علی، تذکره خلاصة الاشعار (بخش اصفهان)، ص۳۲۱-۳۲۲.
۷. ↑ رازی، امین‌احمد، هفت اقلیم، ج۲، ص۴۳۰، چاپ جواد فاضل، تهران (بی تا).
۸. ↑ اسکندر منشی، تاریخ عالم آرای عباسی، ج۱، ص۱۷۱، تهران ۱۳۵۰ ش.
۹. ↑ رازی، امین‌احمد، هفت اقلیم، ج۲، ص۴۳۰، چاپ جواد فاضل، تهران (بی تا).
۱۰. ↑ بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۸۶، تهران ۱۳۶۳ ش.
۱۱. ↑ ایرانی، عبدالمحمد، پیدایش خط و خطاطان، ج۱، ص۱۴۰ـ۱۴۱، مصر ۱۳۰۶ ش.
۱۲. ↑ بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۸۷ـ ۸۸، تهران ۱۳۶۳ ش.
۱۳. ↑ بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۹۰-۹۱.
۱۴. ↑ منشی قمی، احمد بن حسین، گلستان هنر، ص۱۱۹.
۱۵. ↑ ایرانی، عبدالمحمد، پیدایش خط و خطاطان، ص۱۴۰-۱۴۱.
۱۶. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ص۱۵۴.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باباشاه اصفهانی»، شماره۲۵.    
مصلح‌الدین مهدوی، اعلام اصفهان، ج۲، ص۳۵-۳۶.    



رده‌های این صفحه : خوشنویسان | خوشنویسان اصفهان | خوشنویسان اصفهانی سده دهم (قمری) | خوشنویسان ایرانی | خوشنویسان سده دهم (قمری) | خوشنویسان مشهور عصر صفویه | نویسندگان اصفهان سده دهم (قمری) | نویسندگان اصفهانی
جعبه ابزار