ایثار اهل بیت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در شهر
مدینه خانواده‌ای زندگی می‌کرد که از همه جهات، انسان‌های شایسته و برتری بودند که یکی از اوصاف آنها
ایثار آنها بوده است.
یکی از اوصاف والای
اهل بیت ایثار و
فداکاری است که می‌تواند الگوی همه انسان‌ها باشد و یکی از موارد ایثار ایشان مربوط به زمانی است که:
حضرت
حسن (علیه‌السّلام) و حضرت
حسین (علیه‌السّلام) بیمار شدند.
پیامبر گرامی (صلی الله وعلیه وآله) با جمعی از یارانشان به
عیادت دو نوه و دو نور دیدۀ خود آمدند. در آن دیدار، رسول خدا (صلی الله وعلیه وآله) به حضرت امیر (علیه‌السّلام) فرمودند:
«علی جان! اگر برای شفا یافتن و بهبودی فرزندانت می‌توانستی نذری کنی،
خدا از سر
مهر و
کرامت آنان را سلامت ارزانی می‌داشت»
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در همان لحظه با خدایش
عهد بست و
نذر نمود که اگر دو فرزندش سلامتی یابند سه روز
روزه بدارد. از پی
حضرت علی (علیه‌السّلام)،
حضرت زهرا (علیها سلام) نیز نذر کرد و آن گاه «
فضه» خادمۀ ایشان همان نذر را نمود. طبق بعضی از روایات امام حسن (علیه‌السّلام) و امام حسین (علیه‌السّلام) نیز نذر کردند که روزه بگیرند.
چیزی نگذشت که هر دو شفا یافتند و خانوادۀ امام علی (علیه‌السّلام) برای وفای به نذر آماده شد؛ اما در خانه غذایی برای روزه داری یافت نمی‌شد. امام علی (علیه‌السّلام) سه صاع
جو تهیه نمود.
حضرت زهرا (علیها سلام)، یک سوم آن را
آرد کرد و
نان پخت. هنگام
افطار، مسکینی بر در خانه آمد و گفت: «السلام علیکم اهل بیت محمد... سلام بر شما‌ای خاندان محمد (صلی الله وعلیه وآله)، مستمندی از مستمندان
مسلمین هستم. غذایی به من بدهید. خداوند به شما از غذاهای بهشتی مرحمت کند».
آنها همگی مسکین را بر خود مقدم داشتند و سهم خود را به او دادند در حالی که چیزی جز
آب نداشتند. روز دوم را هم چنان روزه گرفتند. موقع افطار وقتی که نان جو را برای
غذا آماده کرده بودند، یتیمی بر در خانه آمد. این بار نیز ایثار کردند و غذای خود را به او دادند و بار دیگر با آب افطار کردند. روز بعد را نیز روزه گرفتند. به هنگام غروب اسیری بر در خانه آمد. باز سهم غذای خود را به او دادند. پس از انجام نذر هنگامی که صبح شد حضرت امیر (علیه‌السّلام) در حالی که دست دو پسر بزرگوارش را گرفته بود به خدمت پیامبر اکرم (صلی الله وعلیه وآله) رسید. هنگامی که پیامبر آنها را مشاهده کردند، دیدند از شدت
گرسنگی می‌لرزند. پیامبر
اشک ریختند و فرمود:
«این حالی را که در شما می‌بینم برای من بسیار گران است»
سپس برخاستند و با آنها حرکت کردند. هنگامی که وارد خانۀ حضرت زهرا (علیها سلام) شدند ایشان را در
محراب عبادت دیدند در حالی که از شدت گرسنگی ضعیف شده و چشمهایش به گودی نشسته بود. پیامبر گرامی (صلی الله وعلیه وآله) اندوهگین شدند. در همین هنگام
جبرئیل امین نازل شد و گفت:
«ای محمد این
سوره را بگیر. خداوند با چنین خاندانی به تو
تهنیت می‌گوید» سپس سوره «هل اتی» (
انسان یا
دهر) را بر او خواند»
بعضی گفته‌اند که از آیۀ۵؛ «ان الابرار...» تا آیۀ۲۱؛ «... کان سعیکم مشکورا» در این زمان نازل گشت.
این خانواده مظهر ابرار و نیکوکاران جهان و از مظاهر عبودیت خدا و از مصادیق بارز بندگان خالص اویند. آنان وفاکنندۀ به نذر خویش و خائفان از قیامتند. آنها مظهر ایثارگری و حمایت از اقشار محروم جامعه (مسکینان، یتیمان و اسیران) و مظهر
اخلاص و خداجویی در عرصۀ زندگی اجتماعی‌اند. نعمت‌های سرشار بهشتی، پاداش الهی اهل بیت (علیهم‌السّلام) و جلوۀ تقدیر و سپاس گذاری خداوند در قبال نیک کرداری آنان است.
داستان مذکور در میان علمای
شیعه مورد اتفاق نظر است و در بین
اهل سنت نیز
مشهور بلکه
متواتر است.
علامه امینی در «
الغدیر» ۳۴ نفر از علمای معروف اهل سنت را نام می‌برد که این داستان را در کتاب‌های خود آورده‌اند.
در «
احقاق الحق» نیز نام ۳۶ نفر از اهل سنت برده شده است.
علاوه بر این حافظ ابومحمد عاصمی از علمای اهل سنت کتابی در دو جلد به نام «زین الفتی فی تفسیر سورة هل اتی» تدوین کرده است. ابوجعفر اسکافی (متوفی ۲۴۰ه. ق) در رساله‌ای که در رد جا خط نوشته می‌گوید؛
«ما تردید نداریم که احدی از صحابۀ پیغمبر برتر از علی بن ابی طالب نمی‌باشد...»
انفاق علی متناسب با حال و وضع زاهدانه اش بود و او کسی است که در راه خدا
مسکین و
یتیم و
اسیر را غذا داد و دربارۀ او و همسر و دو فرزندانش یک سورۀ کامل نازل گردیده است.
ابوسالم محمد بن طلحه شافعی (متوفی ۶۵۲ه. ق) شعری در این زمینه دارد:
هم العروة الوثقی لمعتصم بها مناقبهم جاءت بوحی و انزال
مناقب فی الشوری و سورة هل اتی و فی سورة الاحزاب یعرفها التالی
و هم اهل بیت المصطفی فودادهم علی الناس مفروض بحکم و اسجال
آنان برای کسی که به آنها
متوسل شود دستاویزی محکم‌اند که مناقبشان از راه
وحی و انزال رسیده است. مناقب و فضایلی که در
سورۀ «شوری» و «هل اتی» و «
احزاب» آمده است، و تلاوت کنندگان قرآن آنها را می‌شناسند. آنان اهل بیت مصطفی می‌باشند و دوستی آنها به حکم الهی در منشور قرآن الزامی است.
در کتاب «
احتجاج» از امام علی (علیه‌السّلام) نقل شده در ضمن حدیثی که ایشان، برای مسلمانان بعد از
مرگ عمر بن خطاب ایراد کرده‌اند:
«شما را به خدا
سوگند می‌دهم! آیا در میان شما غیر از من کسی هست که دربارۀ او و فرزندانش این آیه نازل شده باشد: «ان الابرار یشربون من کاس کان مزاجها کافورا...» تا آخر سوره؟ گفتند: «نه».
در کتاب «
خصال» در احتجاج امام علی (علیه‌السّلام) بر علیه
ابوبکر فرمود:
«تو را به خدا قسم می‌دهم! آیا صاحب آیۀ «یوفون بالنذر و یخافون یوما کان شره مستطیرا» منم یا تویی؟». گفت: «بلکه تویی».
(جهت مطالعۀ بیشتر به کتب ذیل مراجعه شود:
)
۱- حسینی تستری، نورالله؛ احقاق الحق، مکتبة آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(بی تا)،
قم.
۲- طباطبائی، محمدحسین؛ ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی،
قم، ۱۳۸۵، چاپ بیست و یکم.
۳- هاشمی رفسنجانی، اکبر؛ و جمعی از محققان، تفسیر
راهنما، بوستان کتاب،
قم، ۱۳۸۲، چاپ اول.
۴- مکارم شیرازی، ناصر؛ و جمعی از نویسندگان، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۶.
۵- امینی نجفی، عبدالحسین؛ الغدیر، ترجمه دکتر جمال موسوی، کتابخانه بزرگ اسلامی و مرکز چاپ و نشر بنیاد بعثت، تهران، ۱۳۶۸، چاپ پنجم.
۶- علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة فی معرفه الائمه، با ترجمه المناقب از علی بن حسین زوارئی، نشر ادب الحوزة و کتاب فروشی اسلامیه، ۱۳۶۴، چاپ دوم.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله«ایثار اهل بیت»، تاریخ بازبینی ۹۵/۱/۱۶.
