• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

أَکْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





أَکْل (به فتح الف وسکون کاف) از مفردات نهج البلاغه، به معانی خوردن، مردن و پوسیدن و... آمده است.
امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) در موارد گوناگونی از این کلمه در جریان‌هایی نظیر: دزدیده شدن مالی از بیت المال، پاسخ نامه‌ی معاویه، اقوام گذشته... و استفاده نموده است.



أَکْل به معنای خوردن، می‌باشد.
همچنین در معانی مردن، پوسیدن و امثال آن بکار می‌رود؛ که هر یک مصداق بخصوصی هستند.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:


۲.۱ - أَکَلَ - حکمت ۲۶۲ (بیت المال)

دو نفر غلام را پیش امام (علیه‌السلام) آوردند. یکی از غلامان بیت المال بود و دیگری غلام مردی و هر دو از بیت المال دزدیده بودند. حضرت فرمودند:
«أَمّا هَذا فَهُوَ مِنْ مالِ اللَّهِ وَ لا حَدَّ عَلَیْهِ مالُ اللَّهِ أَکَلَ بَعْضُهُ بَعْضاً وَ أَمّا الْآخَرُ فَعَلَیْهِ الْحَدُّ الشَّدیدُ فَقَطَعَ یَدَهُ.»
«یعنی اما غلام بیت المال حدّی ندارد، مال خدا بعضی از مال خدا را خورده است. ولی دیگری حدّ شدید دارد (که مال عموم را دزدیده است) لذا دست او را برید.»

۲.۲ - أَكَلَتِ - نامه ۱۷ (به معاویه)

معاویه به امام (علیه‌السّلام) نوشت: شام را به من بده جنگ تمام شود، جنگ، عرب را خورد و از آن‌ها چیزی نماند، امام (علیه‌السلام) در جواب نوشت:
«وَ أَمّا طَلَبُكَ إِلَيَّ الشّامَ، فَإِنّي لَمْ أَكُنْ لاُِعْطِيَكَ الْيَوْمَ ما مَنَعْتُكَ أَمْسِ وَ أَمّا قَوْلُكَ: إِنَّ الْحَرْبَ قَدْ أَكَلَتِ الْعَرَبَ إِلاّ حُشاشاتِ أَنْفُس بَقِيَتْ، فَمَنْ أَكَلَهُ الْحَقُّ فَإِلَى (الْجَنَّةِ، مَنْ أَكَلَهُ الْباطِلُ فَإِلَى) النّارِ.»
«امّا این‌که از من شام را خواسته‌ای، آن‌چه را که دیروز نداده‌ام و تو را در امارت باقی نگذاشته‌ام، امروز به تو نمی‌دهم، امّا این‌که می‌گویی جنگ، عرب را خورد ... بدان هر کس حق او را خورده به بهشت رفته و هر کس باطل او را خورده بطرف آتش رفته است.»

۲.۳ - فَأَكَلَتْ - خطبه ۲۲۰ (اقوام گذشته)

و دربارۀ اقوام گذشته فرموده است:
«سَلَكوا في بُطونِ الْبَرْزَخِ سَبيلاً سُلِّطَتِ الاَْرْضُ عَلَيْهِمْ فيهِ، فَأَكَلَتْ مِنْ لُحومِهِمْ، وَ شَرِبَتْ مِنْ دِمائِهِمْ، فَأَصْبَحوا في فَجَواتِ قُبورِهِمْ جَماداً.»
«آن‌هائی که مقام‌های عزت و گروه گروه اسبان مسابقه داشتند پادشاهان و رعیت‌ها بودند که داخل راه‌های قبر و برزخ شدند.» داخل شدند در شکم‌های قبر به راه بخصوصی که زمین بر آن‌ها مسلّط گردید گوشت‌هایشان را خورد و خون‌هایشان را نوشید و آن‌ها در لحدهای قبور بصورت جماد در آمدند.»


۲.۴ - يَأْكُلُ - خطبه ۸۵ (درباره حسد)

درباره حسد فرموده:
«لا تَحاسَدوا، فَإِنَّ الْحَسَدَ يَأْكُلُ الاِْيمانَ كَما تَأْكُلُ النّارُ الْحَطَبَ.»
«حسد نورزید که حسد ایمان را به باد می‌دهد آنچنان که آتش هیزم را خاکستر می‌کند.»


مواردی متعدد از این مادّه در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.


۱. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۸۰.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۳۰۷.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۴۳، حکمت ۲۶۲.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۱۹، حکمت ۲۷۱.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۲۳، حکمت ۲۷۱.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۶.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۴۷.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۴۷.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۲۸۵.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۵۹.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۱۶۰.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۰۱، نامه ۱۷.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۹، نامه ۱۷.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۳۷۴، نامه ۱۶.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۸۵، نامه ۱۷.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۶۷.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۸۸.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۲۱۵.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۲۵۴.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۱۱۷.    
۲۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۳۷، خطبه ۲۲۰.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۳۲، خطبه ۲۱۶.    
۲۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۳۹، خطبه ۲۲۱.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۳۱.    
۲۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۰۸.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۴.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۳۱۹.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۲۱۷.    
۲۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱۱، ص۱۴۷.    
۳۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۶۹، خطبه ۸۵.    
۳۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۴۹، خطبه ۸۴.    
۳۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۱۸، خطبه ۸۶.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۶۷، خطبه ۸۶.    
۳۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۹۴.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۹۶.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۵۳۶.    
۳۷. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۱۳۸.    
۳۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۵۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «اکل»، ص۵۵-۵۶.    






جعبه ابزار