اَغْفَلْنا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَغْفَلْنا:(وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ) «اَغْفَلْنا» از مادّه
غَفْلَت (به فتح غین و لام) به معنای عدم توجّه و
اشتباه است.
خداوند در بخشى از
آیه مورد بحث به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) مى‌فرمايد: «...از كسانى كه قلبشان را از ياد خود غافل ساختيم
اطاعت مكن، همان‌ها كه پيروى هواى
نفس كردند و كارهايشان افراطى است.»
روح آدمى را
یاد خدا پر مى‌كند و يا
هوا، كه جمع ميان اين دو ممكن نيست. هواپرستى سرچشمه
غفلت از خدا و
خلق خداست، هواپرستى عامل بيگانگى از همه اصول اخلاقى است و بالاخره هواپرستى
انسان را در خويشتن فرومى‌برد و از همه حقايق جهان دور مى‌سازد. يک انسان هواپرست جز به اشباع شهوات خويش نمى‌انديشد آگاهى،
گذشت،
ایثار،
فداکاری و معنويت براى او مفهومى ندارد. رابطه اين دو با هم در آيه فوق بخوبى بازگو شده است. در اين آيه، نخست غفلت از خدا مطرح است و به دنبال آن پيروى از هوا، و جالب اين كه نتيجه آن افراط‌كارى آن هم به طور مطلق ذكر شده است.
به موردی از کاربرد «اَغْفَلْنا» در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذينَ يَدْعونَ رَبَّهُم بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُريدونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَيْناكَ عَنْهُمْ تُريدُ زينَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمْرُهُ فُرُطًا) «با كسانى باش كه
پروردگار خود را
صبح و
شام مى‌خوانند، و تنها رضاى او را مى‌طلبند؛ و هرگز بخاطر زيورهاى دنيا، چشمان خود را از آن‌ها برمگير. و از كسانى كه قلبشان را از يادمان غافل ساختيم و از هواى نفس پيروى كردند، و كارشان افراطى است،
اطاعت مكن.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: جمله
(وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا) مراد از اغفال
قلب، مسلط كردن غفلت بر قلب است، به اين‌كه ياد خداى سبحان را فراموش كند، كه البته اين اغفال بر
سبیل مجازات است، چون ايشان با حق در افتادند و عناد ورزيدند، و لذا خداى تعالى چنين كيفرشان داد كه ياد خود را از دلشان ببرد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اغفلنا»، ج۳، ص ۳۳۷.
