اَصْلَحَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَصْلَحَ:
(إِثْمًا فَأَصْلَحَ بَيْنَهُمْ) اَصْلَحَ:
اصلح،
يصلح،
اصلاح به معنى «بهبود بخشيدن و صلح افكندن» است.
به موردی از کاربرد
اَصْلَحَ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَمَنْ خَافَ مِن مُّوصٍ جَنَفًا أَوْ إِثْمًا فَأَصْلَحَ بَيْنَهُمْ فَلاَ إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ) (و كسى كه از انحراف وصيّت‌كننده و تمايل يک جانبه او به بعض ورثه، يا از
گناه او بترسد و ميان آن‌ها را اصلاح دهد، مشمول حكم تبديل
وصیت نمى‌باشد و گناهى بر او نيست؛ زيرا
خداوند، آمرزنده و مهربان است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه (
جنف) به معناى انحراف است و بعضى گفته‌اند به معناى انحراف دو قدم به طرف خارج است، بر عكس كلمه (
حنف) كه با حاى بى‌نقطه است و به معناى انحراف دو قدم به طرف داخل است.
به هر حال، مراد انحراف به سوى گناه است، به قرينه كلمه (
اثم) و اين آيه تفريع بر آيه قبلى است و معنايش (و
خدا داناتر است) اين است كه اگر كسى وصيت شخصى را تبديل كند، تنها و تنها گناه اين تبديل بر كسانى است كه وصيت به معروف را تبديل مى‌كنند، نتيجه و فرعى كه مترتب بر اين معنا می‌شود اين است كه پس اگر كسى از وصيت موصى بترسد، به اين معنا كه وصيت به گناه كرده باشد و يا منحرف شده باشد و او ميان ورثه اصلاح كند و وصيت را طورى عمل كند كه نه اثم از آن برخيزد و نه انحراف، گناهى نكرده، چون او اگر تبديل كرده، وصيت به معروف را تبديل نكرده، بلكه وصيت گناه را به وصيتى تبديل كرده كه گناهى يا انحرافى در آن نباشد.
آيه مورد بحث درباره چگونگى وصيت كردن است كه هرگونه تغيير و تبديل در وصيت‌ها به هر صورت و به هر مقدار باشد گناه است اما از آنجا كه هر قانونى استثنائى دارد، اين آيه مى‌گويد:
« هركس چنين پندارد كه از وصيّت موصى به
وارث او ستمى رفته است و به اصلاح آن پردازد بر او گناهى نيست اگرچه به خطا رفته باشد (چه آن‌كه قصد نيک‌انديشى داشته)...»
بنابراين استثناء تنها مربوط به مواردى است كه وصيت به طور شايسته صورت نگرفته، فقط در اينجاست كه وصى حق تغيير و اصلاح دارد، البته اگر وصيت‌كننده زنده است مطالب را به او گوشزد كند تا تغيير دهد و اگر از دنيا رفته شخصا اقدام به تغيير مى‌كند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اَصْلَحَ»، ج۲، ص۶۱۷.
