اَسْلِحَة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَسْلِحَة:(وَلْيَأْخُذواْ أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذا سَجَدواْ) «اَسْلِحَة» از مادّه
سِلاح (به کسر سین) به معنای هر چيزى است كه با آن بجنگند است، جمع آن أَسْلِحَه است.
آيه مورد بحث كيفيت
نماز خوف را كه به هنگام
جنگ بايد خوانده شود به مسلمانان تعليم مى‌دهد.
خطاب به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) مى‌فرمايد: هنگامى كه در ميان آنها هستى و براى آنها
نماز جماعت بر پا مى‌دارى بايد مسلمانان به دو گروه تقسيم شوند، نخست عده‌اى با حمل اسلحه با تو به نماز بايستند. سپس هنگامى كه اين گروه
سجده كردند (و
رکعت اول
نماز آنها تمام شد، تو در جاى خود توقف مى‌كنى) و آنها با سرعت ركعت دوم را تمام كرده و به ميدان
نبرد بازمى‌گردند و در برابر دشمن مى‌ايستند) و گروه دوم كه نماز نخوانده‌اند، جاى گروه اول را مى‌گيرند و با تو نماز مى‌گزارند. گروه دوم نيز بايد وسايل دفاعى و اسلحه را با خود داشته باشند و بر زمين نگذارند. اين طرز نماز گزاردن براى اين است كه دشمن شما را غافل‌گير نكند.
به موردی از کاربرد «اَسْلِحَة» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ إِذا كُنتَ فيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طآئِفَةٌ مِّنْهُم مَّعَكَ وَلْيَأْخُذواْ أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذا سَجَدواْ فَلْيَكونواْ مِن وَرآئِكُمْ وَلْتَأْتِ طآئِفَةٌ أُخْرَى لَمْ يُصَلّواْ فَلْيُصَلّواْ مَعَكَ وَلْيَأْخُذواْ حِذْرَهُمْ وَ أَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذينَ كَفَرواْ لَوْ تَغْفُلونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَ أَمْتِعَتِكُمْ فَيَميلونَ عَلَيْكُم مَّيْلَةً واحِدَةً وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ إِن كانَ بِكُمْ أَذًى مِّن مَّطَرٍ أَوْ كُنتُم مَّرْضَى أَن تَضَعواْ أَسْلِحَتَكُمْ وَ خُذواْ حِذْرَكُمْ إِنَّ اللّهَ أَعَدَّ لِلْكافِرينَ عَذابًا مُّهينًا) «و هنگامى كه در ميان آنها باشى، و در كنار ميدان جنگ براى آنها نماز را برپا كنى، بايد دسته‌اى از آنها با تو به نماز برخيزند، و سلاحهايشان را با خود برگيرند؛ و هنگامى كه سجده كردند و نماز را به پايان رساندند)، بايد در پشت سر شما قرار گيرند و به ميدان بازگردند و آن دسته ديگر كه نماز نخوانده‌اند و مشغول پيكار بوده‌اند)، بيايند و با تو نماز بخوانند؛ آنها بايد وسايل دفاعى و سلاحهايشان را در حال نماز با خود برگيرند؛ زيرا كافران آرزو دارند كه شما از سلاح‌ها و وسايل خود غافل شويد تا يک‌باره به شما هجوم آورند. و اگر از باران ناراحتيد، و يا بيمار و مجروح هستيد، گناهى بر شما نيست كه سلاح‌هاى خود را بر زمين بگذاريد؛ ولى وسايل دفاعى مانند
زره و خُود را برگيريد.
خداوند،
عذاب خواركننده‌اى براى كافران فراهم ساخته است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: اين آيه شريفه كيفيت نماز خوف را بيان مى‌كند و خطاب را متوجه
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) مى‌نمايد و او را امام جماعت فرض مى‌كند (مى‌فرمايد تو نماز را براى لشكر اقامه مى‌كنى، نيمى از لشكر با تو در نيمى از نماز شركت مى‌كنند و مى‌روند، نيمى ديگر به جماعت مى‌ايستند.) و اين در حقيقت از قبيل بيان حكم در قالب مثال است تا بيان براى شنونده واضح‌تر شده، و در عين حال مختصرتر و زيباتر از كار درآيد.
پس مراد از اينكه فرمود:
(فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ) خصوص نماز جماعت است، و مراد از جمله:
(فَلْتَقُمْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ) برخاستن
طايفه‌اى از لشكريان اسلام به نماز با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) بنحو اقتدا است كه اين
طايفه مامورند اسلحه خود را با خود داشته باشند، و مراد از اينكه فرمود:
(فَإِذا سَجَدُوا ...) اين است كه وقتى
طايفه اول سجده آخر نماز را بجا آوردند و نماز را تمام كردند، در پشت سر
طايفه ديگر قرار بگيرند. و همچنين مراد از جمله:
(وَ لْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَ أَسْلِحَتَهُمْ) اين است كه
طايفه دوم كه مى‌خواهند با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) نماز بخوانند، نيز اسلحه خود را با خود داشته باشند.
و معناى آيه - و خدا داناتر است - اين است كه وقتى تو (رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)) در جنگ همراه مسلمانان باشى، و حال، حال خوف بوده باشد، و بخواهى براى مسلمانان اقامه نماز كنى، يعنى با آنان نماز جماعت بخوانى، همه آنان يک‌باره داخل نماز نشوند،
بلكه طايفه‌اى از آنان با تو به نماز بايستند، و به تو اقتدا كنند، و در حال نماز اسلحه خود را بردارند، و معلوم است كه
طايفه‌اى ديگر مواظب اين
طايفه و اثاث آنان هستند تا به سجده بروند و نماز را تمام كنند، و در پشت سر شما در جاى
طايفه دوم قرار گيرند، آن وقت
طايفه دوم در حالى كه آنها نيز سلاح را با خود دارند مى‌آيند و به نماز مى‌ايستند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اسلحه»، ج۲، ص ۳۸۴.
