اولوا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«
اولو» یکی از اسمهای دائم الاضافه و یکی از ملحقات به جمع مذکر سالم است که همواره به اسم ظاهر اضافه میشود
«
اولو» یکی از اسمهای دائم الاضافه و یکی از ملحقات به جمع مذکر سالم است که همواره به اسم ظاهر اضافه میشود. این واژگان در حالت رفعی؛ با واو ماقبل مضموم بوده و در حالت نصبی و جری؛ با یاء ماقبل مکسور میآید؛ مانند: «جائنی
اولو مالٍ (رفع)»، «رأیت اولی مالٍ (نصب)»، «مررت بِاوُلی مالٍ (جر)».
مشهور علمای ادبیات
عرب میگویند: «
اولو» از نظر
لفظ، جمع مذکر است، (جمع مؤنث آن «أولات» است).
ولی برخی گفتهاند: «
اولو» مانند «قوم» و «جیش= لشگر» اسم جمع است که دلالت بر تعداد دو نفر به بالا میکند؛ اما هر دو گروه اتفاق دارند که «
اولو» از
لفظ خودش مفرد ندارد؛ بلکه چون به معنای «اصحاب» میباشد، از جهت معنا دارای
مفرد بوده و مفرد مذکرش (مفرد مؤنثش «ذات» است.)
«ذو» (ذو به معنای صاحب است.) میباشد.
تا اینجا روشن شد که «
اولو» چه
جمع باشد یا اسم جمع، دلالت بر دو و بیشتر از دو میکند؛ اما در استعمالات
عرب دیده شده است که در برخی موارد، مضافٌالیه آن مفرد و در برخی موارد دیگر جمع میآید. آیا اینگونه
استعمال دارای قاعده و قانون مشخصی بوده و فرقشان در چیست؟
با عنایت به اینکه «
اولو» - چه جمع باشد یا اسم جمع - دلالت بر دو و بیشتر از دو میکند، برای تطابق مضافالیه با آن از جهت معنا شرط شده که مضافالیه آن جمع یا
اسم جنس باشد،
تا بتواند همانند «
اولو» کثرت معنایی داشته باشد. بنابراین حتی در مواردی که مضافالیه «
اولو» از جهت لفظ مفرد است، به دلیل اسم جنس بودن از جهت معنا قابلیت دلالت بر دو و بیشتر از آن را دارد تا با «
اولو» همخوانی داشته باشد.
به علاوه، جمع و مفرد آوردن مضافالیه «
اولو»، یکی از اقسام
بلاغت در
کلام و متکلم است که موارد کاربرد آن بر عهده
متکلم بلیغ است؛ مثلاً در
قرآن کریم هرگاه لفظ «لُبّ» مضافالیه برای «
اولو» قرار گرفته، به صورت «جمع» (الباب) استعمال شده و مفردش نیامده و اگر در جایی نیاز به استعمال مفرد بوده، از مرادف این
لفظ، از قبیل «قلب و فؤاد» استفاده شده است. همچنین است در استعمال و کاربرد
الفاظ دیگر از جهت مفرد و جمع بودن.
در نتیجه موارد مفرد و جمع آوردن مضافالیه «
اولو»، قیاسی نیست تا دارای یک قاعده جامع و فراگیر باشد؛ بلکه «سماعی» بوده و باید به موارد استعمال آن در
قرآن و روایات که از جهت
بلاغت در بالاترین مرتبه هستند و همچنین کلام بلغای عرب بسنده و استناد شود.
بنابراین بر فرض استعمال «اولوا اللب» و «اولوا الالباب» یا «اولوا العقل» و «اولوا العقول»، در قرآن و
روایات، تنها فرقشان مفرد و جمع بودن مضافالیه از جهت لفظ است؛ ولی از جهت معنا تفاوتی با یکدیگر نداشته و در هر دو مورد - چه مضافالیه جمع باشد چه مفرد - در وسعت و ضیق معنا با «
اولو» همخوانی داشته و تابع آن میباشند.
پایگاه اسلام کوئست.