انقیاد حیوانات (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کل
هستی با تمام مافیها، اعم از
انسان،
حیوان ،
جماد و
نبات تنها در برابر خداى واحد، مطیع و ساجداند.
سجود و خضوع همه
حیوانات، در برابر خدا:
• «ولله
یسجد ما فی السمـوت وما فی الارض من دابة... وهم لا یستکبرون؛
و (علاوه بر
جمادات) آنچه در آسمان‌ها و آنچه در
زمین است از جنبندگان براى خدا
سجده مى‌كنند (خضوع ذاتى و
سجود تکوینی و ارادى دارند) و فرشتگان نیز (
سجده مى‌كنند به
سجود تشریعی ارادى) و آنان
تکبر نمى‌كنند.»
• «الم تر ان الله
یسجد له من فی السمـوت ومن فی الارض والشمس والقمر والنجوم والجبال والشجر والدواب...؛
آیا (به دیده
دل) ندیده‌اى كه هر كه در آسمان‌ها و هر كه در زمین (و هر چه در آنها) است و
خورشید و
ماه و ستارگان و كوه‌ها و درختان و جنبندگان، در برابر خدا (تكوینا)
سجده و
خضوع مى‌كنند، و نیز بسیارى از مردم (مانند مؤمنان
سجده تشریعى مى‌نمایند)، و بسیارى هم (از انسان‌ها و
اجنّه و همه شیطان‌ها به جهت خوددارى از
سجده)
عذاب بر آنها ثابت است؟! (آرى خدا آنها را خوار كرده) و كسى را كه خدا خوار كند پس هرگز او گرامى كننده ندارد؛ چرا كه خداوند هر چه را
اراده حتمى كند انجام مى‌دهد.»
سجده (خضوع و تذلل) تكوینى موجودات در برابر خدا و
سجده تشریعى بسیارى از
مردم و
استکبار بسیارى دیگر:
اینكه در
آیه مورد بحث
سجده را به غیر عقلا از قبیل خورشید و ماه و ستارگان و كوه‌ها نسبت داده، خود
دلیل بر این است كه مراد از آن،
سجده تكوینى است، نه
سجده تشریعى و تكلیفى. و
سجده تكوینى عبارت است از تذلل و اظهار كوچكى در مقابل عزت و كبریایى خداى عز و جل، و در تحت قهر و
سلطنت او. و
لازمه آن این است كه كلمه من در جمله (مَنْ فِی الْأَرْضِ) شامل نوع انسان، از
مؤمن و
کافر، بشود چون در
سجده تكوینى و تذلل وجودى، استثنایى نیست. اگر در زمره
سجده كنندگان خود آسمان و زمین را نام نبرد، با اینكه حكم
سجده تكوینى شامل آنها نیز هست، مى‌فهماند كه معناى كلام این است كه مخلوقات علوى و سفلى چه آنها كه
عقل دارند و چه آنها كه ندارند، در وجودشان خاضع و متذلل در برابر عزت و كبریایى خدایند، و مدام با هستى خود به طور تكوین و
اضطرار سجده مى‌كنند.
جمله: (وَ كَثِیرٌ مِنَ النَّاسِ) عطف است بر جمله (مَنْ فِی السَّماواتِ) و معنایش این است كه:
سجده مى‌كند براى او هر كس كه در آسمان‌ها و زمین است و نیز
سجده مى‌كند براى او بسیارى از مردم. و اگر
سجده آدمى را به بسیارى از آنان نسبت داد، خود دلیلى است بر اینكه منظور از این
سجده نوع دیگرى از
سجده و غیر از
سجده سابق است، چون اگر همان مقصود بود، تمامى افراد بشر در آن
سجده شركت دارند. پس این نوع
سجده همان
سجده تشریعى، و اختیارى و به رو افتادن به زمین براى تجسم تذلل است، تا آن تذلل و عبودیت تكوینى و ذاتى را اظهار كنند.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «انقیاد حیوانات».
