انسان (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِنْسان (به کسر الف
و سکون نون) از واژگان بکار رفته در
قرآن کریم به معنای بشر در مقابل
جن است. هنگامی که به آدمی بشر گفته شود، مراد جسد ظاهری اوست
و هنگامی به وی انسان اطلاق شود، منظور
باطن و نهاد
و کمالات
و عواطف
و استعدادهای اوست.
إِنْسان با مراجعه به موارد آن خواهیم دید که از آن جسد ظاهری
و صورت ظاهری مراد نیست چنانکه در بشر مراد است، بلکه
باطن و نهاد
و استعداد
و انسانیت
و عواطف او در نظر است، مثل
(اِنَ الْاِنْسانَ لَظَلُومٌ کَفَّارٌ) (وَ کانَ الْاِنْسانُ عَجُولًا) (وَ کانَ الْاِنْسانُ اَکْثَرَ شَیْ‌ءٍ جَدَلًا) (لَیْسَ لِلْاِنْسانِ اِلَّا ما سَعی) (وَ وَصَّیْنَا الْاِنْسانَ بِوالِدَیْهِ اِحْساناً)در آیاتی که راجع به اوّل خلقت
و عنوان آنها انسان است مثل
(لَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ) (خَلَقَ الْاِنْسانَ مِنْ نُطْفَةٍ) اگر در ما قبل
و ما بعد آیات دقت شود خواهیم دید که صورت ظاهر از آنها مراد نیست.
بعضی از آنچه
قرآن در باره انسان آورده به قرار ذیل است:
۱- انسان از گل خشک شده از لجن سیاه
و بد بو
و کهنه آفریده شده.
(وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَاٍ مَسْنُونٍ)۲- انسان نسبت به ذاتش
و جنبه‌ی حیوانیّتش، ضعیف آفریده شده
و ستمگر، ناسپاس، عجول، تنگ چشم، مجادله کن، نادان، خودپسند، کم‌صبر، پرطمع
و طاغی است، ولی نسبت به جوهره انسانیّت
و ایمان و درک
و تربیت
و عقلش، یک موجود بسیار عالی
و پر ارزش است، او
و جنّ دو موجود پر ارزش روی
زمین و حامل
امانت و تکلیف خداوندی‌اند
و قرآن از آن دو
ثقلان (دو چیز پر قیمت
و وزین) تعبیر می‌کند
(سَنَفْرُغُ لَکُمْ اَیُّهَ الثَّقَلانِ).
آری انسان در مرحله‌ی اوّل مشمول
(اِنَ الْاِنْسانَ لَظَلُومٌ کَفَّارٌ-... وَ کانَ الْاِنْسانُ عَجُولًا-... وَ کانَ الْاِنْسانُ اَکْثَرَ شَیْ‌ءٍ جَدَلًا..- اِنَّهُ کانَ ظَلُوماً جَهُولًا-... اِنَ الْاِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً... خُلِقَ الْاِنْسانُ ضَعِیفاً-... وَ کانَ الْاِنْسانُ کَفُوراً) است
و در مرحله‌ی دوّم از اهل
(اِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُخْلَصِینَ-... اِنَّا وَجَدْناهُ صابِراً نِعْمَ الْعَبْدُ-... اِذا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ-... لا تُلْهِیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ-... یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِیاماً-... وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنِی آدَمَ) می‌باشد.
انسان ۶۵ بار در
قرآن مجيد بكار رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «انسان»، ج۱، ص۱۲۲.
