انتقام در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
انتقام، به معنی
عقوبت کسی به
قصد تشفی
دل است .
انتقام از ریشه «ن ق م» و در لغت به معنای
انکار کردن
،
کینه کشیدن،
کیفر دادن
، مؤاخذه همراه با
کراهت و مبالغه در کیفر و عقوبت
آمده‌است
و در اصطلاح به عقوبتی خاص
اطلاق می‌شود و آن این‌که فرد در برابر کسی که به او بدی کرده به همان اندازه یا بیش‌تر بدی کند.
.
انتقام گاه به
انسان نسبت داده می‌شود و گاه به
خداوند .
تفاوت این دو در این است که انتقام‌های بشری بیش‌تر در پی زیانی است که فرد بر اثر
عجز از ناحیه
دشمن دیده و بدین وسیله می‌خواهد ناکامی و شکست خود را جبران کند، ازاین‌رو گاه ضمن گرفتن انتقام، از حدّ
اعتدال بیرون رفته، مرتکب کار ناروا و خلاف
حق می‌شود؛ اما انتقام الهی بر اثر آسیب دیدن خداوند یا برای تشفی خاطر نیست، زیرا خداوند آسیب‌پذیر نیست و تشفی خاطر در او راه ندارد، بلکه انتقام او به معنای کیفر دادن گناهکاران براساس حق و
عدالت است.
انتقام بشری نیز به فردی و اجتماعی تقسیم می‌شود.
انتقام فردی بیش‌تر برخاسته از احساس و غایت آن تشفی خاطر است؛ اما انتقام اجتماعی که در قالب
قصاص و
مجازات صورت می‌گیرد غالباً مبتنی بر
عقل و غایت آن حفظ نظامِ اصلاح و [[|تربیت]] افراد جامعه و بستن راه‌های ناامنی در اجتماع و این نوع از انتقام بیش‌تر در قلمرو وظایف
حکومت است.
موضوع انتقام در
قرآن با واژه‌های «نقم» و مشتقات آن، ۱۷ بار به‌کار رفته‌است که این دسته از آیات بیش‌تر مربوط به انتقام الهی (ذو انتقام) و برخی نیز مربوط به انتقام
بشر است
همچنین قرآن با تعبیرهایی دیگر، از جمله
انتصار ،
تشفی دل،
مقابله به مثل،
قصاص و نیز فرمان
جنگ با کسانی که با مسلمانان می‌جنگند
از انتقام بشری یاد کرده‌است.
بحارالانوار؛ تاج العروس من جواهرالقاموس؛ تفسیر روح البیان؛ التفسیر الکبیر؛ تفسیرالمراغی؛ تفسیر نورالثقلین؛ تفسیر نوین؛ جامع‌البیان عن تأویل آی‌القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ دیوان،
نابغه ذبیانی؛ فرهنگ فارسی؛ قاموس کتاب مقدس؛ کتاب مقدس؛ گیاهان در قرآن؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ معجزة الغذاء و الشفاء؛ نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور؛ واژه‌های دخیل در قرآن مجید.
دائرة المعارف قران کریم جلد چهارم، برگرفته از مقاله "انتقام".
