امیراحمد بخاری نقشبندی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بخاری نقشبندی، امیراحمد، از صوفیان مؤثر در تأسیس
طریقه نقشبندیّه در
عثمانی است.
از سادات حسینی
بخارا و نوه خواجه محمود اِنجیر فَغْنَوی که در سلسله پیروان
طریقت، چهار واسطه پیش از بهاءالدّین نقشبند، بنیانگذار
طریقه نقشبندیه، بود.
ابتدا با
ارشاد خواجه عبیدالله احرار در
سمرقند به طریق
تصوف وارد شد، اما یکی از مریدان احرار، ملا عبدالله الهی اهل سماوِ آناطولی، او را رسماً به طریق تصوف درآورد.
هنگامی که الهی از
سمرقند به آناطولی می‌رفت، بخاری او را همراهی کرد و برای همیشه ماوراءالنهر را ترک گفت.
الهی نخست، در زادگاه خود سماو سکونت گزید و بخاری در آن‌جا به او خدمت می‌کرد و
پیشنماز او بود.
سرانجام تصمیم گرفت
مرشد خود را ترک کند و به
حج رود.
تنها یک جلد
قرآن مجید و نسخه ای از
مثنوی مولوی با خود برداشت و از راه
بیت المقدس عازم
سفر شد.
در آن‌جا مدتی در مدرسه ای ساکن شد و از راه
کتابت امرار معاش کرد.
پس از برگزاری مراسم حج، حدود یک سال در مکه اقامت کرد و به زهد و ریاضت پرداخت، تا این‌که در ۸۶۶ به سماو فراخوانده شد.
طولی نکشید که الهی نخست به
استانبول و از آن‌جا به واردار ینی جه سی در روم ایلی رفت، و بخاری به جای او پیروانش را در سماو
هدایت کرد.
بخاری به رغم کراهتی که از هیاهوی
پایتخت داشت، پذیرفت که در ۸۹۶ به آن‌جا رود.
او در مجاورت مسجد سلطان محمّد فاتح سکونت گزید؛ اما طولی نکشید که، براثر فشار مریدان، ناگزیر از بنای تعدادی رباط (
خانقاه) شد.
او در ۹۲۲، در ۷۳ سالگی، درگذشت و در صحن نخستین رباطی که بنا کرده بود،
دفن شد.
مرقد او هنوز برجا و
زیارتگاه پارسایان است.
جانشینان مهم او عبارت بودند از: محمود لامعی چلبی بورسه ای،
شاعر و مترجم مشهور آثار فارسی بویژه نوشته های
عبدالرحمان جامی،
حکیم چلبی و
شیخ محمود چلبی،
داماد بخاری، که در رباط اصلی نقشبندی در استانبول جای او را گرفت.
بیشتر پیروان او از
درس خواندگان،
قضات و مدرسان، بودند.
می توان گفت که بخاری با
شریعت پیوند نزدیکی برقرار ساخت که سرمشق طریقه نقشبندیّه در
عثمانی شد.
تأکید عمده بخاری بر
ذکر خفی و مداوم
اسماءاللّه و رعایت وسواس آمیز
سنّت بوده است.
او، برخلاف پیروانش، به
علم رسمی بی اعتنا بود و اغلب در
عربی اشتباه می‌کرد؛ با اینهمـه دو اثر منسوب به او باقــی است :
۱) رساله ای بی نام در بیان اصول کلّی طریقه نقشبندی و تأیید اندیشه
وحدت وجود.
۲) مجموعه ای از حواشی در شرح ابیات دشوار مثنوی.
(۱) حسین ایوانسرایی، حدیقه الجوامع، استانبول ۱۲۸۱/۱۸۶۴.
(۲) عبدالرحمن بن احمد جامی، نفحات ترجمه سی، ترجمه محمود لامعی، استانبول ۱۲۸۹/۱۸۷۲.
(۳) احمدبن مصطفی طاش کُبری زاده، شقائق النعمانیه، بیروت ۱۳۹۵/۱۹۷۵.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «امیراحمد بخاری نقشبندی»، شماره۶۳۸.
