املاک دولتی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
يكی از مهمترين منابع درآمد
بیت‌المال، املاك و مستغلات دولتی است.
الف- املاك و مستغلاتی كه در اختيار
دولت است و
کارمندان دولت برای انجام وظايف اداری خود از آن استفاده میكنند.
ب- املاكی كه نظارت آنها برعهده دولت است ولی منافع آن به عموم
مردم، اعم از دولتی و غير دولتی، تعلق دارد؛ و موارد زير را شامل میشود:
اين زمينها از آن همه
مسلمانان است و زير نظر
حاکم اسلامی اداره میشود. چنين زمينهايی به تصرف كسی درنمیآيد و عوايد حاصل از آنها صرف عموم مسلمانان میگردد؛ و به نسل خاصی هم اختصاص ندارد.
اين زمينها ملك دولت اسلامی است و حاكم مسلمانان
حق دارد كه آن را برای
آباد كردن در اختيار كسی قرار دهد و درآمد حاصل از آن را به مصرف عموم برساند.
اين اراضی ملك
امام است كه در ازای دريافت
خراج آنها را در اختيار افراد قرار میدهد تا آباد كنند.
نظارت بر اداره اين زمينها با حاكم اسلامی است. با آن كه موارد مصرف آن از سوی
وقف كننده تعيين میشود، ولی در هر حال عوايدش به نوعی به عموم میرسد.
سواحل درياها از آن حاكم اسلامی است و درآمد حاصل از آن صرف عموم میشود.
جنگل يكی از بزرگترين ثروتهای طبيعی است كه علاوه بر منافع ويژه اقتصادی در وضعيت عمومی
آب و
هوا نيز مؤثر است. اسلام مالكيت جنگلها را در اختيار دولت اسلامی قرار داده منافع آن را برای عموم میداند.
دره ها و قله های کوه ها زیر نظر حاکم اسلامی اداره می شود و عواید آن صرف عموم مسلمانان می گردد.
املاكی كه از پادشاهان به تصرف
مسلمانان درمیآيد، چنانچه
غصبی باشند بهوسيله حاكم اسلامی به صاحبش بازمیگردد و چنانچه غصبی نباشد در مالكيت حاكم است ولی منافع آن به عموم میرسد.
معادن اعم از فلزاتی كه قابليت ذوب شدن دارند مثل
طلا،
نقره،
سرب،
مس،
آهن، و چه آنهايی كه
مایع و شبه مايع هستند مثل
نفت و
جیوه و چه معادن
جامد، همه در اختيار حاكم اسلامی است و دولت، يا خود آنها را استخراج میكند و يا آن كه به بخش خصوصی میسپرد. در هر حال منافع آنها در راه مصالح عموم به مصرف میرسد.
شامل
رودخانه‌ها و
دریاچه ها.
بیت المال و حقوق آن، ص۴۹-۵۱.
