امر بعد حظر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امر بعد
حظر، امر وارد بر
شیء دارای
نهی سابق است.
«حظر» بر وزن
منع و به معنای آن است، و
امر بعد از حظر، یعنی امر بعد از نهی.
در مواردی که مولا ابتدا از چیزی که در گذشته
واجب و یا
مندوب و یا
مباح بوده نهی کند و پس از مدتی دوباره به آن کار امر نماید، به آن امر، «امر عقیب حظر» می‌گویند.
برای مثال، نوشیدن
آب، مباح است ولی
طبیب ابتدا به
بیمار می‌گوید: «لا تشرب الماء» و بعد از مدتی به او می‌گوید: «اشرب الماء».
و یا این که، حاجی در حال
احرام، از
صید و
شکار، که امر مباحی است، نهی شده است؟ ﴿لا تَقْتُلُوا الصَّیْدَ وَاَنْتُمْ حُرُمٌ﴾.
و سپس، بعد از خروج از احرام، به آن امر شده است ﴿وَاِذا حَلَلْتُمْ فَاصْطادُوا﴾.
در این که این امر در چه معنایی ظهور دارد بین
فقها و اصولی‌های
شیعه و
سنی اختلاف وجود دارد:
۱.
جمهور عامه اعتقاد دارند چنین امری در
وجوب ظهور دارد، مثل سایر اوامر (
اوامر ابتدایی)؛
۲.
مرحوم مظفر معتقد است چنین امری در
ترخیص ظهور دارد؛ یعنی فقط ممنوعیت را برداشته، بی آن که بر
اباحه،
استحباب و یا وجوب
دلالت کند؛
۳.
مشهور علمای شیعه بر این باورند که چنین امری در اباحه
ظهور دارد؛
۴. برخی از عامه گفته‌اند
حکم این مورد، همان
حکم قبل از منع است؛ برای مثال، اگر قبل از نهی،
واجب بوده، اکنون نیز دوباره واجب می‌شود و اگر مستحب بوده،
مستحب می‌شود.
گاهی از ناحیه مولا و
شارع نسبت به کاری منع و حظری نرسیده، ولی مخاطب و
مکلف می‌پندارد این کار برای او ممنوع است و به دنبال این «توهم منع»، مولا او را به این
کار امر می‌کند؛ به این امر «امر عقیب توهم حظر» می‌گویند؛ برای مثال، در
آیه شریفه: ﴿وَالْبُدْنَ جَعَلْناها لَکُمْ مِنْ شَعائِرِ اللهِ لَکُمْ فِیها خَیْرٌ فَاذْکُرُوا اسْمَ اللهِ عَلَیْها صَوافَّ فَاِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَکُلُوا مِنْها وَاَطْعِمُوا﴾؛
«امرفکلوا عقیب توهم حظر» آمده است، زیرا در
زمان جاهلیت، خوردن
گوشت قربانی را
حرام می‌دانستند.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۵۱، برگرفته از مقاله «امر بعد حظر».
