امر انحلالی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امر انحلالی
امر منحل شده به تعداد اجزای مرکب یا
افراد کلّی مامورٌ به است.
امر انحلالی، امری است که به یک انشا از
مولا صادر می‌شود، اما در نزد
عرف و
عقل ، به اعتبار
کلی بودن موضوع و یا مرکب بودن آن، به اوامری مستقل و متعدد منحل می‌گردد.
احکام تکلیفی به دو اعتبار به
احکام مستقل دیگری انحلال پیدا می‌کند:
۱. گاهی امر به موضوعی
کلی تعلق می‌گیرد که در خارج دارای
افراد می‌باشد، در این صورت، در نزد عقل و عرف، این
حکم به تعداد
افراد خارجی ماهیت، به احکام مستقل منحل می‌گردد، مانند: امر مولا به اکرام
علما (اکرم العلما) که هر چند یک امر است، اما در نزد عرف و عقل، حکم
وجوب اکرام به ۲۵۰ تعداد
افراد عالم، تحقق می‌یابد، مثل آن که برای هر یک، حکمی جداگانه انشا شده باشد. از آن جا که عموم «العلما»
استغراقی است، هر یک از این احکام،
امتثال و
مخالفت مخصوص به خود را دارد؛ یعنی اگر تعداد
افراد عالم صد نفر باشند و
مکلف هر صد نفر را اکرام کند، صد
ثواب برای او نوشته می‌شود و اگر هر یک را مخالفت کند، به سبب آن،
استحقاق عقوبت پیدا می‌کند.
۲. گاهی امر به ماهیتی تعلق می‌گیرد که مرکب از اجزا می‌باشد؛ در این مورد نیز
وجوب ، از کل به هر یک از اجزا سرایت می‌کند؛ برای مثال، اگر مولا به انجام
نماز امر کند (صلّ) و نماز دارای ده جزء (
سوره ،
رکوع ،
سجده ،
قیام و...) باشد، به تعداد این اجزا،
حکم وجوب ، محقق می‌گردد.
احکام وضعی نیز به اعتبار
کلی یا مرکب بودن موضوع، منحل می‌شود.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۴۹، برگرفته از مقاله «امر انحلالی».
