امثال العرب (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«امثال العرب» تالیف
مفضل بن محمد بن یعلی ضبی مشهور به مفضل ضبی (متوفی ۱۶۸ ق) کتابی مختصر در موضوع مثل‌های
زبان عربی است. این اثر توسط دکتر قصی الحسین مورد تحقیق و شرح واقع گشته است.
در مقدمه کتاب دیدگاه هشت تن از نویسندگان عرب درباره مؤلف و معرفی کتاب انجام شده است. متن کتاب مشتمل بر ۱۸۰ مثل که به ترتیب شماره شده است.
مفضل ضبی در این اثر در نقش یک مربی و ادیب ظاهر می‌شود. این کتاب مشتمل بر زیباترین داستان‌ها، خرافات و اسطوره هاست که همه با عبارتی از زبان قهرمان قصه و یا حضم او و با عباراتی مانند: «فارسلها مثلا، مذهب مثلا، فذهب قوله مثلا» پایان می‌یابد.
کتاب با داستان ضبة بن اد بن طابخة بن الیاس بن مضر و دو پسرش سعید و سعد آغاز می‌شود. عادت مفضل این است که تمام داستان‌ها را مگر در موارد نادری با عبارت «زعموا» آغاز می‌کند. برخی از حکایت‌های این کتاب به مصدری بیگانه از زبان عربی بازگشت می‌کند؛ مانند: قصه
ازدواج لقیط بن زراره ، قصه شگفت آور ولادت
عمرو بن عدی و....
کتاب نسبت به کتاب‌هایی که در زمینه امثال بعد از آن نوشته شده دارای حجم کمتری است؛ اما نزد علماء به خوبی مورد قبول و پذیرش واقع شده است. بسیاری از کسانی که بعد از مفضل دست به تالیف کتاب‌هایی در این زمینه زدنده‌اند به کتاب او اعتماد ورزیده‌اند.
کتاب در قالب داستانی محض نگاشته شده از این رو زمان و مکان داستان‌ها و نیز جو عمومی قصه مشخص و معلوم نیست، از این رو مورخین برای آن ارزش تاریخی قائل نیستند مگر نسبت به اسامی و صورت کلی حوادث.
از ویژگی‌های مهم این کتاب این است که توجه خاص به وقایع و حوادث دوره
جاهلیت است. از ابتدا تا انتهای کتاب تفصیل کافی نسبت به بعضی از
ایام العرب در جاهلیت و وقایعی که در آن دوران اتفاق افتاده و امثال و اشعار آن زمان داده شده است؛ لذا وقتی به خواندن کتاب می‌پردازیم، در ابتدای امر به نظر می‌رسد این کتاب قبل از آنکه کتابی درباره امثال باشد کتابی درباره اخبار و اشعار و انساب است.
در پایان کتاب فهرست مصادر و مراجع، اعلام و اشعار و فهرست مطالب ذکر شده است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
