اماکن تاریخی نجف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شهر مقدس نجف، علی‌رغم این‌که پیش از
ظهور اسلام محل
سکونت بوده و تاریخچه طولانی دارد، اما در
سده اول اسلام چندان قابل توجه و اهمیت نبوده؛ و در کنار
شهر باعظمت
کوفه قریه کوچکی به حساب می
آمد که به نام
ظهرالکوفه شناخته می‌شده است.
برخی مورخان تاریخ پیدایش
شهر نجف را به قبل از
اسلام می رسانند و گروهی وجود این
شهر را تا پیش از
قرن سوم هجری نفی می کنند. جعفر محبوبه گوید: در زمان تنوخی‌ها و لَخمی‌ها و منذری‌ها که «
حیره»
پایتخت آنها بود و از جهت آبادانی و
تمدن، جزو بهترین ها به شمار می
آمد،
شهر نجف منطقه‌ای
آباد و دارای ساکنان، و
فرهنگ آن،
فرهنگ عربی بود.
اما دکتر کاظم جنابی نظر دیگری دارد: هنگامی که کوفه پدید
آمد، نجف
شهر مهمی نبود و از توابع «حیره» به شمار می
آمد و بعداً به جهت خشکی زمینش،
مقبره مردم کوفه قرار گرفت.
ابن طاووس گوید: محمد بن علی بن رحیم شیبانی گفت: من و پدرم علی بن رحیم، و عمویم حسین بن رحیم با عده ای که
قصد زیارت امیرمؤمنان علی (علیه‌السّلام) را داشتند، وارد
شهر نجف شدیم. سال دویست و شصت و اندی بود و من کودکی بیش نبودم. نزدیک
قبر امام علی (علیه‌السّلام) که رسیدیم، تنها
سنگ نشانی آن جا بود و دیگر هیچ و مردمانی اندک در آن اطراف زندگی می کردند.
شهر مقدس نجف دارای آثار تاریخی فراوانی است:
این
قصر توسط نعمان بن
امرؤالقیس، از پادشاهان لخم، برای اقامت یزدگرد یا بهرام در دو کیلومتری نجف ساخته شد. تا چندی پیش برخی از پایه‌های آن قصر باقی بود اما امروزه اثری از آن نیست.
نجف دارای قلعه‌ای مستحکم از
عصر عثمانی‌ها بود که حاج محمد حسین خان صدر اعظم اصفهانی دیوار آن را تجدید کرده و دو در نیز برای آن گذارده بود. دروازه نجف در کنار دیوار
قلعه قرار داشت و اطراف آن را بازارها تشکیل می‌دادند. یکی از راه‌های ورودی صحن نیز از همین قلعه باز می‌شد. به علت توسعه اطراف صحن، این قلعه تخریب شده و اثری از آن نیست.
در کنار صحن مطهر، تکیه‌ای توسط عثمانی‌ها ساخته شد که به فرقه بکتاشیه تعلق داشت و پیروان
فرقه شیخیه در آن جا ساکن می‌شدند. تکیه بکتاشیه را برای توسعه حرم تخریب کرده‌اند.
در ۴۰ کیلومتری جاده نجف -
حله، در کنار
فرات، در یک آبادی به نام «
ذی‌الکفل» پیامبر
بنی اسرائیل دفن شده است. این پیامبر چون
کفیل یهودیان بود او را ذی‌الکفل می‌خواندند. در این آبادی قلعه آجری کوچکی است و قبر ذی الکفل داخل آن قرار دارد. یهودیان در قرن گذشته در آن منطقه بناهایی ساخته‌اند، ساکنان آن ناحیه که یهودی و عرب بودند، بعدها همه به
فلسطین رفتند. هرساله زائران
یهود از نقاط مختلف به این جا می‌آمدند و یک ماه در آن جا ساکن می‌شدند. در پشت این مقبره مسجدی است که گفته می‌شود چهار نفر از
حواریان در آن جا به خاک سپرده شده‌اند و قبر
دختر ذی‌الکفل هم آن جا واقع است.
در کنار
شط، بالاتر از آبادی ذی الکفل، تپه‌ای قرار دارد که بر فراز آن برجی از
آجر ساخته شده و دارای
سرداب و زیر زمین است. گویند حضرت ابراهیم را از این محل به
آتش انداخته‌اند. این
برج و
تپه از آثار
شهر باستانی
بابل است و با وجود تخریب و فرسودگی هم چنان استوار مانده است.
بابائی، سعید، گزیده سیمای نجف اشرف، ص۳۳-۳۷.
پایگاه اطلاع رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «نجف».
