• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اماله (فقه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


دیگر کاربردها: اماله (ابهام زدایی).

وارد کردن دارو به روده بزرگ از راه مقعد را اماله می‌گویند که از آن به مناسبت در باب طهارت و صوم سخن رفته است.


تماس داشتن چیزی با عین نجس مانند خون در داخل بدن، موجب نجاست آن نمی شود. از این رو، اگر ابزار یا داروی اماله در داخل بدن با مدفوع تماس یابد و پس از بیرون آمدن، به نجاست آلوده نباشد، پاک است؛ امّا برخی در صورت علم به ملاقات آن با نجاست در داخل بدن، احتیاط را در اجتناب از آن دانسته اند.
[۱] طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۱، ص۱۲۲.    

همچنین خروج داروی اماله، در صورتی که به نجاست آلوده نباشد، موجب بطلان وضو نیست.
[۲] طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۱، ص۳۴۸.    
زیرا که ناقض، خارج‌شدن غائط است و فرض عدم خروج آن است. در تحریرالوسیله ضمن بیان این مطلب در باره حالت شک در این‌که چیز نجسی همراه با آن خارج شده است یا نه؟ آمده است: «وکذا لو شکّ فی خروج شی‌ء معه.»
[۳] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۱، کتاب الطهارة، فصل فی موجبات الوضوء و غایاته، مسالة۲.    
یعنی: و همچنین است (وضو باطل نمی‌شود) اگر در بیرون آمدن چیزی از غائط با آب اماله‌ شک کند؛ و بر همین مبنا سنجیده می‌شود ابزار و آلات پزشکی که برای تشخیص، تکه‌برداری از روده و کلیه در جراحی و کولونوسکوپی و مانند آن مورداستفاده قرار می‌گیرد.

بنابر قول گروهی، اماله با مایعات، روزه را باطل می کند؛ لیکن در روزه واجب معین، مانند روزه ماه رمضان در این که تنها قضای آن واجب می شود یا علاوه بر آن کفاره نیز بر عهده مکلف می آید، اختلاف است.
[۴] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۶، ص۲۷۴-۲۷۵.    

مطابق تحریرالوسیله، اماله‌ کردن به مایعات‌ روزه را باطل می‌کند هرچند به‌خاطر مرض و مانند آن باشد.
[۵] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۱، کتاب الصوم، القول فیما یجب الاجتناب عنه.    
البته اگر از روی عمد باشد نه از روی فراموشی یا بدون قصد
[۶] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۳، کتاب الصوم، القول فیما یجب الاجتناب عنه، مسالة ۱۸.    
و درصورتی‌که با عمد و اختیار و بدون اکراه انجام گیرد، بنابر احتیاط (واجب) کفّاره واجب می‌شود.
[۷] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۵، کتاب الصوم، القول فیما یترتب علی الافطار.    


۲.۱ - اماله ضروری در روزه

کسی که ناچار از تنقیه است «برای حفظ روزه، در شب تنقیه‌ انجام دهید»
[۸] موسوعة الامام الخمینی، ج۳۴، استفتائات امام خمینی، ج‌۳، ص۳۹۴، سؤال۳۴۰۰.    
بنابر قول به وجوب کفّاره، اگر اماله ضروری باشد کفّاره واجب نیست؛ بلکه تنها قضای روزه واجب است.
[۹] طباطبایی حکیم، محسن، مستمسک العروة الوثقی، ج۹، ص۳۰۶.    


۲.۲ - اماله غیر ضروری در روزه

اماله غیر ضروری با مایعات در روزه واجب معیّن و نیز قضای روزه ماه رمضان در بعد از ظهر، بنابر قول مشهور حرام است.
[۱۰] تکمیل مشارق الشموس، ص۳۴۳ـ۳۴۴.


۲.۳ - اماله با اشیای جامد

اماله با اشیای جامد به نظر بیشتر فقیهان بر روزه دار حرام نیست؛ هرچند کراهت دارد.
[۱۱] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۶، ص۲۷۵.    

در تحریرالوسیله آمده است: «اماله کردن با جامد، مانند شیاف اگر برای مداوا باشد، اشکالی ندارد. و اما داخل کردن تریاک و مانند آن به‌منظور استفاده غذایی و یا نعشه شدن، مورد اشکال است، پس احتیاط در اجتناب از آن ترک نشود. و همچنین هر چیزی که موجب تغذیه از این مجرا بشود، بلکه از غیر این مجرا مانند تزریق چیزی که غذائیّت دارد، البته تزریق چیزی که غذا نباشد، برای مداوا اشکالی ندارد، چنان که رسیدن دوا از راه جراحت به درون بدن اشکال ندارد.»
[۱۲] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۱، کتاب الصوم، القول فیما یجب الاجتناب عنه.    


۱. ↑ طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۱، ص۱۲۲.    
۲. ↑ طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۱، ص۳۴۸.    
۳. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۱، کتاب الطهارة، فصل فی موجبات الوضوء و غایاته، مسالة۲.    
۴. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۶، ص۲۷۴-۲۷۵.    
۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۱، کتاب الصوم، القول فیما یجب الاجتناب عنه.    
۶. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۳، کتاب الصوم، القول فیما یجب الاجتناب عنه، مسالة ۱۸.    
۷. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۵، کتاب الصوم، القول فیما یترتب علی الافطار.    
۸. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۳۴، استفتائات امام خمینی، ج‌۳، ص۳۹۴، سؤال۳۴۰۰.    
۹. ↑ طباطبایی حکیم، محسن، مستمسک العروة الوثقی، ج۹، ص۳۰۶.    
۱۰. ↑ تکمیل مشارق الشموس، ص۳۴۳ـ۳۴۴.
۱۱. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۶، ص۲۷۵.    
۱۲. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۱، کتاب الصوم، القول فیما یجب الاجتناب عنه.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۶۷۷.    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    


رده‌های این صفحه : احکام طهارت | دیدگاه های فقهی امام خمینی | روزه | فقه | مبطلات روزه
جعبه ابزار