الوافی فی کیفیة ترتیل القرآن الکریم (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ترتیل یعنی درست خواندن و شمرده و شیوا خواندن
قرآن مجید امیرالمؤمنین علیه‌السّلام فرمودند: «الترتیل تجوید الحروف و معرفة الوقوف» یعنی ترتیل، خوب ادا کردن حروف و آشنایی به وقفهای قرآن است.
«الوافی» کیفیت ترتیل قرآن را طبق روایت حفص از عاصم بررسی می‌کند. این کتاب که توسط احمد محمود عبد السمیع الشافعی گردآوری شده و حاوی سه بخش می‌باشد.
بخش اول شرح متن «
تحفة الاطفال» نوشته سلیمان بن حسین بن محمد جمزوری مشهور به افندی است. جمزوری فردی
شافعی مذهب و صوفی بود و در زمره شاگردان شیخ مجاهد الاحمدی، قرار داشت. جمزوری منظومه «
تحفة الاطفال» را درباره
احکام نون و تنوین و ممدود نگاشته است. البته این اثر منحصر به احکام نون و تنوین و ممدود نیست بلکه احکام میم ساکنة لام تعریف و لام الفعل، احکام میم و نون مشدد و غیره را شامل است.
بخش دوم، شرح متن «الجزریة» نوشته محمد بن جزری شافعی است. جزری، منسوب به جزیرة ابن عمر در بلاد خاور است و به گفته قاموس شهری است در شمال موصل که محیط بر رودخانه
دجله می‌باشد. در این منظومه ابن جزری به بیان پاره‌ای از مسائل مربوط به علم قرائت که توجه به آن شایسته و بایسته است، پرداخته است. مسائلی چون مخارج حروف و صفات آن،
تجوید ، ترقیق و غیره.
بخش سوم کتاب دربرگیرنده ۱۵۰ سؤال است که به ۱۱۳ سؤال پاسخ داده شده و ۳۷ سؤال دیگر بدون جواب باقی مانده است. این سؤال و جوابها از متن دو منظومه و شرح آن دو انتخاب شده و در واقع برای متعلمین جنبه تمرینی دارد و به آنها روش استنباط احکام و چگونگی پاسخ گویی به سؤالاتی را که با آنها مواجه می‌شوند، می‌آموزد.
احمد محمود عبد السمیع الشافعی که عهده دار گردآوری و ترتیب مطالب این مجموعه شده، ابتدا مقدمه‌ای بر آن نگاشته، سپس بخشی را تحت عنوان «بعض المباحث الهادفة» حاوی مطالبی درباره فرق بین قارئ و مقرئ و آداب این دو، فرق بین قرائات و
روایات ، مبادی علم تجوید و حول آیات القرآن الکریم و سوره بدان افزوده است.
سپس در باب اول به شرح متن «
تحفة الاطفال» و در باب دوم به شرح متن «الجزریة» پرداخته است. در «
تحفة الاطفال» مباحثی چون احکام نون ساکنة و تنوین، احکام میم و نون مشددة، احکام میم ساکنه، اقسام مد، احکام مد و غیره مورد بررسی واقع شده و در «الجزریة» مباحثی چون مخارج حروف صفات، تجوید، ترقیق، استعمال حروف، راءات و غیره مطرح شده است. باب سوم هم شامل سؤال و جوابهایی است که جنبه تمرینی دارد. در ادامه متن چهار منظومه یعنی:
تحفة الاطفال، الجزریة، اغاثة اللهفان فی عدد صفات الحروف و متن نظم القول فی اوصاف الحروف و نیز بعض المباحث الهادفة نظیر فضیلت برخی سور، آداب تلاوت و استماع و غیره و نیز خاتمه به کتاب افزوده شده است.
در پایان مراجع و مصادر کتاب و فهرست محتویات کتاب درج شده است.
این کتاب توسط احمد محمود عبد السمیع الشافعی نگاشته شده و از سوی انتشارات «دار الکتب العلمیة» بیروت در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۲۴۰ صفحه برای اولین بار در سال ۱۴۲۱ هجری به طبع رسیده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
