این مجموعه، به زبان عربی و حاصل تلاش جمعی از فضلا و فرهیختگان حوزه علمیه مشهد است که پس از سال‌ها تلاش طاقت فرسا و تهیه و بررسی ده‌ها هزار فیش از ۵۷ کتاب فقهی به دست آمده است. اهمیت این معجم و فواید کاربردی آن و جایگاه آن در جست وجوها و مطالعات و پژوهش‌های فقهی و اصولی بر عالمان و پژوهش گران پوشیده نیست.
در پیش گفتار، مراحل انجام کار و معیار گزینش کتاب‌های فقهی بیان شده، سپس در مقدمه کتاب، ده مسئله مورد بررسی قرار می‌گیرد، آن گاه مباحث اصلی کتاب، آغاز می‌گردد.
محقق حلی که در میان دانشمندان شیعه به محقق علی الاطلاق متصف است، یگانه دهر بود و ریاست عامه شیعه به او منتقل شد. از دیدگاه محقق، نهی دلالت بر فساد منهی عنه در عبادات می‌کند، اما دلالت بر فساد منهی عنه در معاملات ندارد (کتاب معتبر، باب صلات).
یکی از شخصیت‌های ممتاز شیعه، علامه حلی است. وسعت کار او همراه با دقت‌ها و ابداعات او، سبب تکامل و ترقی اصول فقه شیعه شده است، البته تسلط علامه بر فقه و اصول اهل سنت موجب شده که او در کتاب‌های خویش، نظریات آنان را هر چه بیشتر مطرح کند و مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. از نظر علامه، امر، نه دلالت بر مره دارد و نه دلالت بر تکرار، بلکه حقیقت در قدر مشترک؛ یعنی ماهیت است (کتاب تذکره، باب حج).
یکی از شخصیت‌های مهم این کتاب، شهید اول است. شهید اول، در «قواعد»، فعل پیامبر را حجت دانسته و به دنبال حجیت فعل پیامبر، این مسئله را مطرح می‌کند که در صورت تردد فعل پیامبر میان فعل عادی و شرعی کدام یک مقدم است و مسئله را اختلافی می‌داند، ولی خودش همه موارد را بر شرعی حمل می‌کند. به نظر شهید، در «قواعد»، آن دسته از افعال پیامبر که امکان مشارکت امام در آنها وجود داشته باشد، آنها بر عهده امام خواهد بود، مانند اینکه امام، قرض فوت شدگان را اداء می‌کرد. از نظر شهید اول، استصحاب، چهار نوع است: استصحاب نفی، استصحابحکمعموم، استصحابحکم شرعی و استصحابحکم اجماع.
