المسح علی الرجلین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كتاب المسح على الرجلين مناظره‌اى است ميان شيخ مفيد و
ابو جعفر،
محمد بن احمد بن محمود نسفی دربارۀ وجوب يا
حرمت شستن پا هنگام
وضو .
شیخ مفید ، محمد بن محمد بن نعمان بغدادى( ۳۳۶- ۴۱۳ هجرى) از بزرگان
شیعه در قرن چهارم هجری است، وابو
جعفر نسفى، از چهره‌هاى سرشناس فقهاى حنفى است .
شیخ مفید از چهره‌هاى بسيار درخشان
شیعه در جهان
اسلام مى باشد. او هم متكلم است و هم
فقیه .
ابن ندیم در فن دوم از مقالۀ پنجم«
الفهرست » كه در بارۀ متكلمان شيعه بحث مى‌كند، از او به عنوان«
ابن المعلم » ياد كرده و او را ستايش مى‌نمايد. كتاب معروف او در
فقه نيز«
المقنعة » است.
ابو یعلی جعفری كه داماد مفيد بوده است، مى‌گويد: « مفيد شبها مختصرى مى‌خوابيد و بقيه شب را به
نماز يا مطالعه يا تدريس يا تلاوت
قرآن مجيد مى‌گذرانيد.»
موضوع کتاب فقه و
احکام شرعی است، كتاب حاضر مناظره‌اى است ميان شيخ مفيد و
ابو جعفر، محمد بن احمد بن محمود
نسفى دربارۀ
وجوب يا
حرمت شستن پا هنگام وضو.
ابو جعفر نسفی ، از چهره‌هاى سرشناس فقهاى حنفى و داراى منصب
قضاوت از طرف حكومت آن زمان بوده و از شاگردان ابوبكر رازى به شمار مى‌آيد. او در سال ۴۱۴ هجرى، يكسال پس از وفات شيخ مفيد، فوت كرده است.
دوران شيخ مفيد، عصر مباحثات و مناظرات علمى بوده است. در آن زمان، پيروان مذاهب گوناگون به راحتى به بحث و گفتگو با هم مى‌پرداختند و اين گواهى گويا بر آزادى بيان در آن دوران است و شايد علت اوج و شكوفايى مذهب
شیعه در آن زمان نيز همين باشد، زيرا در آزادى بيان است كه حقيقت نمايان مى‌گردد. يكى از ابتكارات شيخ مفيد اين بوده كه مناظرات و مباحثاتش با علماى مذاهب گوناگون را به نگارش درآورده تا از تغييرات مصون مانده و سندى علمى براى آيندگان باشد.
شيوۀ شيخ مفيد در اين كتاب
استدلال و استناد به حكم عقل است. وى در آغاز، فرض را بر پذيرش مبانى
ابو جعفر نسفى گذارده، سپس با
استناد به سخنان و مبانى وى، او را محكوم ساخته و سخنان او را رد كرده است. شيخ در طول مناظره دائما شيوۀ مناظرۀ صحيح و علمى را به
ابو جعفر نسفى تذكر داده و يادآورى مى‌كند و مانع
انحراف بحثها مى‌گردد.
كتاب حاضر در عين اينكه حجم كمى دارد شامل بسيارى از نظريات شيخ مفيد است، مانند:
۱- عدم حجيت خبر واحد،
۲- اينكه استعمالات مجازى نياز به مناسبت‌هاى لغوى دارد،
۳- ديدگاه شيخ در تأويل اخبار و روايات،
۴- صحت وضوى تجديدى،
۵- بيان شيوه‌هاى صحيح
مناظره و نكات فراوان ديگر،
۱- نسخه‌اى در كتابخانه حضرت آيت الله نجفى مرعشى در شهر مقدس
قم .
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
