المسائل الخمسة عشر (محقق حلی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب «
المسائل الخمسة عشر» از کتب با ارزش بجای مانده از
محقق حلی «قده» می‌باشد.
این کتاب شامل ۱۵
مساله فقهی و جواب آن بوده است که در نسخه‌های موجود پنج سؤال اول آن مفقود شده است اما از جواب پنجم به بعد باقی مانده است، بنابراین شامل ۱۱ جواب و ۱۰ سؤال می‌باشد.
اگر چه به علت مفقود شدن مقدمه کتاب نام سؤال کننده موجود نیست ولی با توجه به متن سؤالات و عبارت مؤلف در پایان کتاب می‌توان فهمید که وی از اهل فضل و بزرگان
زمان خود بوده است.
در پایان این سؤالات وی می‌نویسد: وقفت علی هذه الاوراق الکریمة الدالة علی فضل موردها و غزارة علمه و اهتمامه بتحقیق الحق فیها.
یعنی بر این اوراق با
ارزش که نشانگر
فضل و
عظمت علمی نویسنده و اهتمامش به یافتن
حق دارد، اطلاع یافتم.
سبک نگارش این کتاب هم به صورت
فقه استدلالی و هم
فقه مقارنه‌ای است و سؤالات مطرح شده در آن از کتاب‌های
طهارت،
صلاة، و
شهادت می‌باشد و بیشتر از فتاوای
شیخ طوسی استفاده شده و یا مورد
نقد و بررسی واقع شده است.
اگر چه این کتاب به «
المسائل الخمسة عشر» مشهور شده است اما بعضی از
مسائل آن مثل مساله دهم از چندین مساله تشکیل شده است ولی تحت عنوان یک مساله مطرح شده است.
سؤالات در کتاب گاهی صرفا به صورت درخواست جواب یک مساله فقهی است و گاهی نیز به صورت مباحث فقهی از تفسیر
روایات و یا
اقوال فقهاء و جمع بندی آنان سؤال شده است.
اجتهاد زنده و پویایی محقق حلی در این جواب‌ها بخوبی قابل مشاهده است و وی بدون
تقلید و پیروی کورکورانه در موارد زیادی نظریات و ابتکارات خود را بیان می‌نماید.
با توجه به این که نام فرد سؤال کننده معلوم نیست و در کتاب نیز شواهدی از
زمان تالیف آن وجود ندارد نمی‌توان تاریخ تالیف آن را مشخص کرد.
کتاب موجود در
سال ۱۴۱۳ ق در ضمن «الرسائل التسع» بوسیله کتابخانه آیت‌الله نجفی مرعشی چاپ شده است، مصحح و محقق آن فاضل ارجمند حاج شیخ رضا استادی می‌باشد.
در کتب تراجم نظیر الذریعة، معجم مؤلفی الشیعة و نظائر آن نامی از این کتاب در
آثار محقق حلی دیده نمی‌شود و هیچ نسخه‌ای از آن نیز ذکر نشده است.
در مقدمه کتاب به نسخه‌ای از
کتابخانه آستان قدس رضوی که مربوط به قرن هشتم است اشاره شده است.
همان طور که گذشت کتاب شامل یازده جواب و ده سؤال می‌باشد که عبارتند از:
۵- تقدم نمازهای قضاء و اداء بر یکدیگر ۶- طهارت
خون پشه و سوسک و حشرات ۷- ثابت نشدن
نجاست چیزی به سبب گفتن یک فرد ۸- لازم نبودن طهارت در
سجده تلاوت ۹- باهم خواندن
نماز ظهر و
عصر و یا
مغرب و عشا ۱۰- صحیح نبودن
طلاق در صورت جدا بودن شاهدها ۱۱- حلال بودن
حیوانات ذبح شده در
بازار مسلمین مگر
خوارج و
غلاة و
مجسمه ۱۲- شرح عبارتی از شیخ طوسی ۱۳-
حکم کسی که با انگشتر غصبی یا لباس غصبی
نماز بخواند ۱۴- جایز نبودن
تیمم، با
خاک نجس در
زمان نبودن آب و
خاک پاک ۱۵- حکم فردی که داشتن ودیعه‌ای را انکار می‌کند سپس به آن
اعتراف نموده ولی ادعا کند که
تلف شده است.
نرم افزار مجموعه آثار محقق حلی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
