المختصر من کتاب السیاق لتاریخ نیسابور (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
المختصر من کتاب السیاق لتاریخ نیسابور، تلخیصی است بر کتاب
السیاق ابوالحسن فارسی متوفای (۴۵۱- ۵۲۹ ه. ق) که در یک جلد و به
زبان عربی نوشته شده است.
برای کتاب
السیاق دو تلخیص ذکر شده است که یکی توسط آقای صریفینی متوفای سال (۶۴۱- ۵۸۱ ه. ق) نوشته شده است و دیگری کتاب حاضر می‌باشد. این کتاب که در دسترس ماست، ناقص است و با حرف حاء از کسانی که اسمشان حسن است شروع می‌گردد و معلوم نیست که نام صاحب کتاب چیست. اما در مقاله‌ای که از آقای دکتر علی اشرف صادقی آمده است، مولف این کتاب را با گفتاری احتمالی، ابو عبدالله
محمد بن ابی نصر محمد قاسانی معرفی کرده است. ایشان می‌گوید: این کتاب در دو بخش تنظیم شده بوده که جزء اول آن از میان رفته و از جزء دوم آن نسخه ی منخصر به فردی است که در کتابخانه ی دانشکده ی زبان و تاریخ آنکارا موجود می‌باشد. این جزء از کتاب با شرح حال کسانی که حسن نام دارند شروع و به کسانی که یعقوب نامیده می‌شوند، ختم می‌گردد. جزء دوم کتاب چنین شروع می‌شود: (اخبرنا السید الجلیل ابو عبدالله محمد بن ابی نصر محمد الفاشانی... اخبرنا ابو الحسن عبد الغافر بن اسماعیل بن عبدالغافر الفارسی اجازة).
از آنجایی که کتاب السیاق دو خلاصه به نام‌های مختصر و منتخب دارد، لذا این دو کتاب نسبت به هم امتیازاتی دارند. کتاب منتخب السیاق دارای این ویژگی است که تمام کتاب السیاق را به اختصار درآورده است و صاحب آن شخصی است معروف که کتابش حاوی تعداد زیادی از
تراجم می‌باشد، علاوه بر آن دارای ترتیب زیبایی است. کتاب مختصر السیاق نیز دارای این ویژگی است که کتابی ادبی، روایی، تاریخی و رجالی می‌باشد و به مخاطب از جهت اجتماعی و حالات شخصی مترجم در نسبت به بعضی از تراجم دیگر، اطلاعات نسبتا خوبی می‌دهد.
محقق این کتاب آقای محمد کاظم محمودی است، وی در این مختصر، برای مترجمین و نسبت و القابشان فهرست‌هایی ذکر نموده است و برای افرادی که
کنیه‌ای از آنها نقل شده بوده، به اسم آنان در فهرست و یا کتاب اشاره کرده، همچنین خطاهایی که مصنف (ملخص) دچار آن شده‌اند، به آن موارد آگاهی داده است. وی برای این منظور از
کتب رجالی زیادی؛ از جمله
الانساب،
التحبیر،
تاریخ بیهقی،
تاریخ بغداد،
سیر اعلام النبلاء،
لباب الانساب و
تاریخ دمشق استفاده نموده است.
در ابتدا مقدمه‌ای از محقق درباره ی مولف کتاب السیاق و اهمیت کتابش، همچنین از اسلوب تحقیقش در این کتاب مطالبی را ذکر می‌کند، سپس تصویری از نسخه ی خطی از صفحه اول کتاب آورده شده است و در ادامه اصل کتاب، با حرف حاء شروع می‌گردد.
کتاب دارای ۵ فهرست است که توسط محقق کتاب در پایان آن تهیه شده است. این فهارس؛ شامل:
۱- فهرست اعلام و اماکن و نسبت.
۲- کتب.
۳-
احادیث نبوی.
۴- حوادث و وقایع و اقوال.
۵-
اشعار.
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
