الغوالی اللئالی فی فروع العلم الاجمالی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الغوالی اللئالی فی فروع العلم الاجمالی»، تقریرات درس شیخ
عبدالنبی عراقی (متوفی ۱۳۴۴ ق) است که به قلم
میرزا محمود اراکی به
زبان عربی نگارش و در قم مقدسه به چاپ سنگی منتشر شده است.
کتاب، مشتمل بر سه مطلب است که در مطلب سوم ۱۵۷ فرع درباره دو مطلب اول بررسی شده است.
در مطلب اول، نخست، اقوال فقهاء در باب
حجیت و عدم حجیت
علم اجمالی ،
به شرح زیر بیان می‌شود:
۱. لزوم قرعه؛
۲. عدم اقتضاء حجیت: در این صورت، علم اجمالی، مانند
شک بدوی است که
اصول ، در تمام اطراف آن جاری می‌شود؛
۳. اقتضای حجیت، اگر
ترخیص شارع برخلاف آن نباشد؛
۴. نسبت به
مخالفت قطعی ، اقتضای علیت دارد، ولی نسبت به
موافقت قطعی ، خیر؛
۵. مطلقا (هم نسبت به موافقت قطعی و هم نسبت به مخالفت قطعی) علیت دارد.
در ادامه علم اجمالی در دو بخش اثبات و یا اسقاط
تکلیف با علم اجمالی مورد مطالعه قرار گرفته است. مؤلف، معتقد است که علم اجمالی،
علت تامه تنجز تکلیف است و مطلقا قابل منع نیست.
در مطلب دوم که پیرامون خلل است
، از معنای لغوی و اصطلاحی خلل و اسباب آن سخن گفته شده و آن گاه در مورد دسته بندی خلل حاصل در
نماز ، چنین آمده است: خلل مزبور، یا معلومند و یا مشکوک؛ در صورت اول، یا تفصیلا معلومند یا اجمالا؛ در صورت معلوم بودن به گونه تفصیلی، یا آنچه که خلل در آن وارد شده، رکن است یا غیر رکن. نویسنده بدین ترتیب تمامی شقوق مسئله را مورد بررسی قرار داده است.
در مطلب سوم، فروعات مترتب بر
علم اجمالی و خلل، در قالب بیش از ۱۵۰ مسئله بیان شده است
؛ فروعاتی نظیر:
۱.
شک نمازگزار در
قیام بعد از رکوع رکعت دوم باشد و علم اجمالی داشته باشد به اتیان دو
رکوع اما به اینکه هر دو رکوع در
رکعت اول بوده یا در هر رکعتی یک رکوع عالم نیست.
۲. دخول در
نماز و
علم به
تکلم عمدی در حال قیام و عالم نبودن به اینکه
حمد و
سوره را خوانده یا با اهلش سخن گفته است.
نرم افزار جامع اصول الفقه،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
