الروضة من الکافی یا گلستان آل محمّد (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
گلستان آل محمد علیهم‌السّلام ترجمه کتاب الروضة من الکافی، تالیف مرحوم
کلینی متوفی
سال ۳۲۹ ق میباشد. که توسط آیت‌الله شیخ
محمد باقر کمره‌ای در سال ۱۳۸۲ ق شرح و
ترجمه گشته است. مرحوم کلینی
اخباری متفرقه که برخی از آنها گلبنی است در فهم حقائق و تحصیل معرفت و بعضی چون سروی است در بیان حسن سیرت، قسمتی دیگر داستان شیرین و درست و عبرت انگیز و
اخباری مژده بخش و فرح خیز است، در این کتاب جمع آوری کرده‌اند.
چون کلینی کتاب
الکافی خود را کامل ساخت و فصول آن را در هر ماده پرداخت احادیثی فراوان به جا ماند شامل، سخنرانیها و نامه هائی از
ائمه علیهم‌السّلام و آدابی از صالحان و حکمتهائی نغز و ابوابی از دانش، صرف نظر کردن از آنها روا نبود بدین جهت این مجموعه را از آنها فراهم کرد و آن را الروضة نامید زیرا
روضه محل روئیدن انواع میوه‌ها و کان الوان شکوفه‌ها است.
بیشتر مؤلفین در دوران متاخر، از ایشان پیروی کرده و نام
روضه را بمناسبت یا بی مناسبت بر تالیفات خود نهاده‌اند و شماره کتبی که به
روضه بطور مطلق یا با اضافه بلفظ دیگری نامیده شده‌اند طبق شماره ی
آقا بزرگ تهرانی در جلد ۱۱ الذریعة تا صد و دوازده رسیده است و اگر کتب مؤلفه بروض و ریاض و
روضات هم که از همین ماده و با همین معنا است بدان افزوده شود به صدها رسد و این هم خود یک نشانه تاثیر نفس مرحوم ثقة الاسلام کلینی است که این همه افکار را به دنبال خود کشانیده است.
مرحوم کمره‌ای نام ترجمه را، گلستان آل محمد گذاشته و با
گلستان سعدی مقایسه نموده و می‌گوید: ولی گلستان آل محمد را صدها باب است که هر بابش را معنا بی حساب و شیوائی گفتار و شیرینی سخن آن را نتوان با دفتر ادیبان سنجید زیرا بسا خطبه‌ها دارد که از
زبان امامان برخواسته و تا حد کرامت به فصاحت و
بلاغت آمیخته است و سراسر گفتار آن، سخن
معصوم است و بی نهایت بلیغ و مفهوم
اخباری که از زبان امامان معصوم رسیده است، عبارتی است بسیار ساده و برای فهم آماده، تکلف سخن بافی ندارد و گوش نوشنده گان را به رنج نیارد و باز هم در عین سادگی تا آنجا محکم و پر معنا و شیوا ادا شده است که کس را یارای آن نیست تا به مانند آن بسازد و نرد رقابت ببازد.
به نظر مترجم، تردید در اینکه
روضه از کافی است بسیار ضعیف است به چند وجه:
۱- تصریح بسیاری از علمای رجال به اینکه
روضه جزئی از کتاب کافی است مانند ابو عمرو کشی که از قدمای محدثین و رجال نویسان
شیعه است.
۲- سیاق اسناد
احادیث کتاب
روضه و سنجش آن با اسناد سائر ابواب کافی.
باید گفت که اصل تردید از اینجا برخاسته است که در ضمن
روضه کافی
اخباری درج است که فهم و حل آنها بس مشکل و از باور دور است و یا از نظر ظاهر مخالف مسلم و مشهور است و بسا از نظر مخالفان و کوته نظران مایه سرزنش و استهزاء به
مذهب باشند مانند حدیث
ابان بن تغلب که مترجم محترم درباره این
حدیث در مقدمه کتاب گلستان، توضیحی داده‌اند. ولی راجع باین احادیث باید گفت که کتاب
روضه هم جزء کتاب جامع کافی است زیرا به علاوه از فروع دین و کلیات
احکام اسلامی از معاملات و سیاسات و مجازات
اخبار دیگری هم قطعا بوده است که عبارت باشد از:
۱- رسائل و نامه معصومین.
۲- خطبه‌ها و سخنرانی معصومین.
۳- بیانات معصومین در امور طبیعی و معارف دیگر که خود ابتداء بیان کرده‌اند و یا آنکه در پاسخ سؤالها فرموده‌اند.
۴- مطالب
تاریخ و
جغرافیا و انسان شناسی و امور دیگر. و بعبارت دیگر میتوان از این مطالب تعبیر کرد، به آن چه که یک
شیعه باید بداند.
و اینها چون در ضمن اصول و فروع، مورد مناسبی نداشته‌اند و از آنها هم صرف نظر روا نبوده، کلینی با حسن سلیقه‌ای که داشته است آنها را جمع آوری کرده و با استادی کامل
روضه کافی نامیده است و میتوان این نام را برای چنین کتابی از ابتکارات قابل توجه مرحوم کلینی به حساب آورد.
ترجمه ی حاضر در دو جلد و با مقدمه‌ای از مترجم درباره روش ترجمه و شرح کتاب همچنین درباره اینکه از چه زمانی،
روضه نام کتاب شده است و چه کتابهایی به این نام بوده‌اند و در پایان مقدمه، اظهار نظری از آقای دکتر حسین علی محفوظ در باره کتاب
روضه ی کافی که در پاسخ دانشمند محترم آقای علی اکبر غفاری میباشد، ذکر گردیده است. در ادامه اصل کتاب
روضه آمده که در نیمه ی بالایی هر صفحه متن عربی و پایین آن ترجمه و شرح مطالب بیان شده است. مترجم در هرجا که نیازی به شرح بوده، با عنوان شرح، به توضیح آن پرداخته است.
در ترجمه، سلسله اسناد ذکر نشده بلکه به آوردن
سند اول بسنده اکتفاء کرده‌اند.
سعی شده که با بیانی ساده و روان، مطالب ترجمه گردد اما با ادبیات روز خیلی سازگاری ندارد و از نوع ترجمه معنایی است.
نکته‌ای که میتوان در باره کتاب
روضه و ترجمه ی آن اشاره کرد این که،
اخبار در این کتاب از شماره یک تا ۵۹۷ شماره گزاری شده و ترتیب خاصی، از جهت تویب و فصل بندی رعایت نشده است. مترجم تا انجا که توانسته
احادیث کتاب را عنوان گذاری کرده و برای آنها نام نهاده است.
بر این کتاب ترجمه‌ها و شرح‌های مختلفی انجام گرفته است. از جمله:
۱- شرح و ترجمه آقای رسول محلاتی در
سال ۱۳۸۹ ق.
۲- ترجمه ی آقای حمیدرضا آژیر درسال ۱۴۱۹ ق.
ترجمه و شرح حاضر با چند نسخه ی خطی زیر مقابله شده است.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
