الرسائل العشر (اللمعة الجلیّة فی معرفة النیة)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اللمعة الجلیة فی معرفة النیة کتاب فقهی تالیف
ابن فهد حلی (م ۸۴۱ ق).
در این کتاب مباحث مربوط به نیت در قسمت
عبادات فقه بررسی شده است. سبک نگارش آن،
فقه رساله‌ای و
فتوایی است و در موارد نادری مثل صفحۀ ۲۶۹، چهرۀ استدلالی دارد.
در کتاب‌های فقهی قدماء بررسی مستقل مسائل مربوط به نیت سابقۀ طولانی داشته و کتاب‌هایی نظیر «
الفخریة فی معرفة النیة» از
فخر المحققین (م ۷۷۱ ق)، «
جواهر الکلمات» تالیف
مفلح بن حسن بن راشد (از علمای
قرن نهم)، «رسالة
فی النیة» (م ۹۶۵ ق) و غیر آنها تدوین و تالیف شده است.
این کتاب از زمان نگارش مورد توجه فقهای بزرگ واقع شده.
ابن طی فقعانی (م ۸۵۵ ق) در «
الدر المنضود»،
فاضل هندی (م ۱۱۳۷ ق) در «
کشف اللثام»،
سید محمد جواد عاملی (م ۱۲۲۶ ق) در «
مفتاح الکرامة»،
سید علی طباطبایی (م ۱۲۳۱ ق) در «
ریاض المسائل»،
شیخ انصاری (م ۱۲۸۱ ق) در «
رسائل فقهیة» به آن استناد نموده‌اند.
در الذریعة
به حاشیۀ شیخ یحیی بن حسین بحرانی یزدی، شاگرد
محقق کرکی بر این کتاب اشاره شده است. مؤلف در مقدمۀ کتاب دربارۀ آن می‌نویسد: فهذه المقدمة الموسومة به
اللمعة الجلیة فی معرفة النیة و هی مع اشتمالها علی فروع غریبة و نکات عجیبة، حلوة الطعم، لذیذة المغنم عملتها واجبا بوضعها الثواب.
از تاریخ تالیف کتاب اطلاع دقیقی در دست نیست.
در
الذریعة به نسخه‌هایی از کتابخانۀ خوانساری در نجف، حاج آقا در اصفهان، شیخ علی کاشف الغطاء، محمد علی هبة الدین و نسخۀ سید مهدی در کویت که مربوط به عصر مصنف می‌باشد، اشاره شده است.
همچنین به نسخه‌هایی از
آستان قدس رضوی،
دانشگاه تهران، با شمارۀ ۲۳۱۲ به خط رضی الدین مربوط به سال ۹۵۲ ق ذکر شده است.
در
مقدمه‌ای بر فقه شیعه نیز به نسخه‌های دانشگاه تهران، کتابخانۀ آیة الله
گلپایگانی ، آیة الله
مرعشی، آستان قدس رضوی و غیر آنها اشاره شده است.
در چاپ کتاب موجود از نسخه‌های خطی متعددی استفاده شده است و همچنین از نسخۀ چاپی آن در مجلة تراثنا استفاده شده است.
مباحث کتاب در یک مقدمه و ۹ باب مطرح شده است.
در مقدمۀ وجوب
نیت و حقیقت آن مطرح شده و در ۹ فصل بعدی به تعداد ابواب عبادات مباحث مربوط به نیت در
طهارت،
صلاة،
زکاة،
خمس،
صوم،
اعتکاف،
حج،
جهاد،
امر به معروف و نهی از منکر بیان شده است.
اگرچه کتاب به سبک فقه رساله‌ای نوشته شده است اما در مواردی نیز به کتب قدماء مثل «
قواعد الاحکام» و «
التحریر»
علامۀ حلی، «
المبسوط»
شیخ طوسی استناد شده است، از طرف دیگر بعضی از
روایات نیز بدون ذکر راوی و ماخذ با عبارت «روی» و نظائر آن مطرح شده است.
۱- روضات الجنات، ج۱، ص۷۲ کشکول، ج۱، ص۳۰۵.
۳- اعیان الشیعة، ج۳، ص۱۴۸.
۴- ریاض العلماء، ج۱، ص۶۵.
۵- لؤلؤ البحرین، ص۱۵۷.
۶- الذریعة، ج۱۸، ص۳۵۰.
۷- الکنی و الالقاب، ج۱، ص۳۸۰.
۸- فوائد رضویة، ص۳۳.
ابن فهد حلی
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
