• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

الخبیر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: خبیر (مقالات مرتبط).

خبیر (الخبیر)، از اسمای حسنای الهی می‌باشد.


الخبیر به معنی عالم به امور از ریشه خ ب ر آمده و به عنوان یکی از اسمای الهی ۴۵ بار در قرآن کریم به کار رفته است؛ پنج بار همراه لطیف ، پنج بار همراه بصیر ، چهار بار همراه حکیم ، چهار بار همراه علیم و ۲۷بار به تنهایی.
[۱] محمدفؤاد عبدالباقی، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، ذیل واژه، بیروت: دار احیاء التراث العربی، (بی‌تا).
[۲] خلیل بن احمد، کتاب العین، ذیل «خبر»، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵.
[۳] محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغة، ذیل «خبر»، ج ۷، چاپ عبدالسلام سرحان، قاهره) ۱۳۸۶/ ۱۹۶۷ (.


خبیر در ادعیه نیز از جمله در دعای جوشن کبیر
[۴] ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، ج۱، ص۴۴، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
[۵] ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، ج۱، ص۴۵، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
[۶] ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، ج۱، ص۶۹، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
[۷] ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، ج۱، ص۷۹، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
و دعای مجیر
[۸] ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، ج۱، ص۳۵۹، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
در کنار دیگر اسمای الهی آمده است.

مفسران قرآن تقریبآ در همه موارد خبیر را معادل علیم آورده‌اند، و با نظر به عبارات پیش و پس از کلمه خبیر و مضمون و شأن نزول آیه، متعلَّق این علم را مشخص کرده و معانی گوناگونی را ذکر کرده‌اند: عالم به خلق و آفریده خویش
[۹] احمد بن محمد میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، ذیل سبأ:۱، چاپ علی اصغر حکمت، تهران ۱۳۶۱ش.
؛ عالم به تدابیر آشکار و نهان
[۱۰] عبداللّه بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرارالتأویل، ذیل حج: ۶۳، المعروف بتفسیرالبیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی‌تا).
عالم به اعمال بندگان
[۱۱] ابوالفتوح رازی، روض الجِنان و روح الجَنان فی تفسیر القرآن، ذیل نساء: ۱۲۸، چاپ محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد ۱۳۶۵ـ۱۳۷۶ش.
عالم به اعمالْ قبل از انجام آن‌ها
[۱۲] طبرسی، تفسیر مجمع البیان ، ذیل نساء: ۹۴.
عالم به فرمانبری و نافرمانی بندگان
[۱۳] احمد بن محمد ثعلبی، الکشف و البیان، ذیل نور: ۵۳، المعروف تفسیرالثعلبی، چاپ علی عاشور، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
عالم به مصالح و مضار بندگان
[۱۴] طبری، جامع، ذیل انعام: ۱۸، .
عالم به سرانجام کار بندگان
[۱۵] محمد بن عمر فخررازی، التفسیرالکبیر، ذیل سبأ: ۱، قاهره (بی‌تا)، چاپ افست تهران (بی‌تا).
و عالم به آنچه از دل زمین بیرون می‌آید و برای آن مفید است.
[۱۶] طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل حج: ۶۳.


در دیگر منابع اسلامی خبیر را عمومآ به این معانی به کار برده‌اند :
۱) به معنای علیم، یعنی آگاه به همه معلومات.
[۱۷] احمد بن حمدان ابوحاتم رازی، کتاب الزینة فی الکلمات الاسلامیةالعربیة، ج۱، ص۱۰۸، چاپ حسینبن فیض اللّه همدانی، ج ۱، قاهره ۱۹۵۷.
[۱۸] عبدالرحمان بن اسحاق زَجّاجی، اشتقاق اسماءاللّه، ج۱، ص۱۲۷، چاپ عبدالحسین مبارک، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۱۹] ابن بابویه، التوحید، ج۱، ص۲۱۶، چاپ هاشم حسینی طهرانی، قم (۱۳۵۷ش).
[۲۰] عبدالکریم بن هوازن قشیری، شرح القشیری لاسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۴۶۵، چاپ عاصم ابراهیم کیالی، بیروت ۱۴۲۷/۲۰۰۶.
[۲۱] عبدالملک بن عبداللّه جوینی، کتاب الارشاد الی قواطع الادلة فی اصول الاعتقاد، ج۱، ص۱۴۲، چاپ اسعد تمیم، بیروت ۱۴۱۶/۱۹۹۶.

۲) به معنای خاصتر از علیم، از جمله به معانی عالم به حقیقت و کنه امور
[۲۲] ابراهیم بن سری زجّاج، تفسیر اسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۳۳، چاپ احمدیوسف دقاق،) قاهره (۱۳۹۵/۱۹۷۵.
[۲۳] محمد بن محمد غزالی، المقصدالاسنی فی شرح معانی اسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۱۱۲، چاپ فضله شحاده، بیروت ۱۹۷۱.
[۲۴] ابراهیم بن علی کفعمی، المقام الاسنی فی تفسیرالاسماء الحسنی، ج۱، ص۴۱، چاپ فارس حسون، قم ۱۴۱۲.    
[۲۵] حسن بن عبداللّه عسکری، الفروق اللغویة، ج۱، ص۷۴، قاهره ۱۳۵۳، چاپ افست قم (بی‌تا).
عالم به چیزی پیش از پیدایی آن
[۲۶] احمد بن حسین بیهقی، کتاب الاسماء و الصفات، ج۱، ص۱۴۴، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۴.
عالم به جزئیات
[۲۷] طباطبائی، ذیل سبأ:۱.
علمی که با نظر به ذات امور حاصل شود
[۲۸] عبدالکریم بن ابراهیم جیلی، الکمالات الالهیة فی الصفات المحمدیة، ج۱، ص۱۱۸، چاپ سعید عبدالفتاح، قاهره ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
علمی که بعد از امتحان الهی حاصل شود
[۲۹] ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج۴، ص۲۳۹، بیروت: دارصادر، (بی‌تا).
علم خداوند به افعال و اقوال بندگان.
[۳۰] احمد بن منصور سمعانی، روح الارواح فی شرح اسماءالملک الفتّاح، ج۱، ص۲۵۸، چاپ نجیب مایل هروی، تهران ۱۳۶۸ش.

خبیر فقط به معنای اول، به جز خدا، بر انسان نیز اطلاق می‌شود، چه انسان به خفایای درونی و نیکی‌ها و بدی‌های نفس خود آگاه است، با این تفاوت که این علم درخصوص انسان از راه خبر گرفتن و آزمودن حاصل می‌شود و بنابراین ممکن است در آن خطا راه یابد، اما در علم خداوند هیچ شک و عجزی وجود ندارد و این معنا تنها مخصوص خداوند است.
[۳۱] ابراهیم بن سری زجّاج، تفسیر اسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۳۳، چاپ احمدیوسف دقاق،) قاهره (۱۳۹۵/۱۹۷۵.
[۳۲] شهفور بن طاهر اسفراینی، تاج التراجم فی تفسیر القرآن للأعاجم، ج۱، ص۲۸، چاپ نجیب مایل هروی و علی اکبر الهی خراسانی، ج ۱، تهران ۱۳۷۵ش.
[۳۳] محمد بن عمر فخررازی، شرح اسماءاللّه الحسنی للرازی، ج۱، ص۲۴۸، و هو الکتاب المسمی لوامع البینات شرح اسماءاللّه تعالی و الصفات، چاپ طه عبدالرؤوف سعد، قاهره ۱۳۹۶/۱۹۷۶، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ش.
[۳۴] محمد بن احمد قرطبی، الاسنی فی شرح اسماءاللّه الحسنی و صفاته العُلی، ج۱، ص۴۹۲، چاپ شحات احمدطحان، منصوره، مصر ۱۴۲۷/۲۰۰۶.

۳) به معنای مُخبِر، مانند سمیع به معنی مُسمِع، یعنی خبر دهنده.
[۳۵] عبدالکریم بن هوازن قشیری، التحبیر فی التذکیر، ج۱، ص۵۴، چاپ ابراهیم بسیونی، قاهره ۱۹۶۸.
[۳۶] محمد بن عمر فخررازی، شرح اسماءاللّه الحسنی للرازی، ج۱، ص۲۴۹، و هو الکتاب المسمی لوامع البینات شرح اسماءاللّه تعالی و الصفات، چاپ طه عبدالرؤوف سعد، قاهره ۱۳۹۶/۱۹۷۶، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ش.

در منابع عرفانی آمده است که مداومت بر ذکر این اسم الهی موجب می‌شود آدمی در همه اقوال و افعال خود پروای خداوند را داشته باشد، به هر آنچه او برایش مقدر کرده است اعتماد کند و بدینسان دشواری‌ها بر او آسان گردد و ریا و سالوس از او دور شود، چرا که خداوند به همه امور بندگان و نیازهای آنان پیش از آن‌که بر زبان آورند آگاه است.
[۳۷] ابراهیم بن سری زجّاج، تفسیر اسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۳۳، چاپ احمدیوسف دقاق،) قاهره (۱۳۹۵/۱۹۷۵.
[۳۸] عبدالکریم بن هوازن قشیری، التحبیر فی التذکیر، ج۱، ص۵۴ـ۵۵، چاپ ابراهیم بسیونی، قاهره ۱۹۶۸.
[۳۹] عبدالکریم بن هوازن قشیری، شرح القشیری لاسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۱۳۸ـ۱۳۹، چاپ عاصم ابراهیم کیالی، بیروت ۱۴۲۷/۲۰۰۶.
[۴۰] احمد بن منصور سمعانی، روح الارواح فی شرح اسماءالملک الفتّاح، ج۱، ص۲۵۹ـ ۲۷۹، چاپ نجیب مایل هروی، تهران ۱۳۶۸ش.


(۱) ابن بابویه، التوحید، چاپ هاشم حسینی طهرانی، قم (۱۳۵۷ش).
(۲) ابن عربی، الفتوحات المکیة، بیروت: دارصادر، (بی‌تا).
(۳) ابوالفتوح رازی، روض الجِنان و روح الجَنان فی تفسیر القرآن، چاپ محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد ۱۳۶۵ـ۱۳۷۶ش.
(۴) احمد بن حمدان ابوحاتم رازی، کتاب الزینة فی الکلمات الاسلامیةالعربیة، چاپ حسینبن فیض اللّه همدانی، ج ۱، قاهره ۱۹۵۷.
(۵) محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغة، ج ۷، چاپ عبدالسلام سرحان، قاهره) ۱۳۸۶/ ۱۹۶۷ (.
(۶) شهفور بن طاهر اسفراینی، تاج التراجم فی تفسیر القرآن للأعاجم، چاپ نجیب مایل هروی و علی اکبر الهی خراسانی، ج ۱، تهران ۱۳۷۵ش.
(۷) عبداللّه بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرارالتأویل، المعروف بتفسیرالبیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی‌تا).
(۸) احمد بن حسین بیهقی، کتاب الاسماء و الصفات، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۴.
(۹) احمد بن محمد ثعلبی، الکشف و البیان، المعروف تفسیرالثعلبی، چاپ علی عاشور، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
(۱۰) عبدالملک بن عبداللّه جوینی، کتاب الارشاد الی قواطع الادلة فی اصول الاعتقاد، چاپ اسعد تمیم، بیروت ۱۴۱۶/۱۹۹۶.
(۱۱) عبدالکریم بن ابراهیم جیلی، الکمالات الالهیة فی الصفات المحمدیة، چاپ سعید عبدالفتاح، قاهره ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
(۱۲) خلیل بن احمد، کتاب العین، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵.
(۱۳) حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، چاپ محمد سید کیلانی، تهران (۱۳۳۲ش).
(۱۴) ابراهیم بن سری زجّاج، تفسیر اسماءاللّه الحسنی، چاپ احمدیوسف دقاق،) قاهره (۱۳۹۵/۱۹۷۵.
(۱۵) عبدالرحمان بن اسحاق زَجّاجی، اشتقاق اسماءاللّه، چاپ عبدالحسین مبارک، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
(۱۶) احمد بن منصور سمعانی، روح الارواح فی شرح اسماءالملک الفتّاح، چاپ نجیب مایل هروی، تهران ۱۳۶۸ش.
(۱۷) طباطبائی.
(۱۸) طبرسی، تفسیر مجمع البیان.
(۱۹) طبری، جامع.
(۲۰) طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن.
(۲۱) حسن بن عبداللّه عسکری، الفروق اللغویة، قاهره ۱۳۵۳، چاپ افست قم (بی‌تا).
(۲۲) محمد بن محمد غزالی، المقصدالاسنی فی شرح معانی اسماءاللّه الحسنی، چاپ فضله شحاده، بیروت ۱۹۷۱.
(۲۳) محمد بن عمر فخررازی، التفسیرالکبیر، قاهره (بی‌تا)، چاپ افست تهران (بی‌تا).
(۲۴) محمد بن عمر فخررازی، شرح اسماءاللّه الحسنی للرازی، و هو الکتاب المسمی لوامع البینات شرح اسماءاللّه تعالی و الصفات، چاپ طه عبدالرؤوف سعد، قاهره ۱۳۹۶/۱۹۷۶، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ش.
(۲۵) محمد بن احمد قرطبی، الاسنی فی شرح اسماءاللّه الحسنی و صفاته العُلی، چاپ شحات احمدطحان، منصوره، مصر ۱۴۲۷/۲۰۰۶.
(۲۶) عبدالکریم بن هوازن قشیری، التحبیر فی التذکیر، چاپ ابراهیم بسیونی، قاهره ۱۹۶۸.
(۲۷) عبدالکریم بن هوازن قشیری، شرح القشیری لاسماءاللّه الحسنی، چاپ عاصم ابراهیم کیالی، بیروت ۱۴۲۷/۲۰۰۶.
(۲۸) ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
(۲۹) ابراهیم بن علی کفعمی، المقام الاسنی فی تفسیرالاسماء الحسنی، چاپ فارس حسون، قم ۱۴۱۲.
(۳۰) محمدفؤاد عبدالباقی، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، (بی‌تا).
(۳۱) احمد بن محمد میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، چاپ علی اصغر حکمت، تهران ۱۳۶۱ش.

۱. ↑ محمدفؤاد عبدالباقی، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، ذیل واژه، بیروت: دار احیاء التراث العربی، (بی‌تا).
۲. ↑ خلیل بن احمد، کتاب العین، ذیل «خبر»، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵.
۳. ↑ محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغة، ذیل «خبر»، ج ۷، چاپ عبدالسلام سرحان، قاهره) ۱۳۸۶/ ۱۹۶۷ (.
۴. ↑ ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، ج۱، ص۴۴، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
۵. ↑ ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، ج۱، ص۴۵، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
۶. ↑ ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، ج۱، ص۶۹، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
۷. ↑ ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، ج۱، ص۷۹، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
۸. ↑ ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، ج۱، ص۳۵۹، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
۹. ↑ احمد بن محمد میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، ذیل سبأ:۱، چاپ علی اصغر حکمت، تهران ۱۳۶۱ش.
۱۰. ↑ عبداللّه بن عمر بیضاوی، انوارالتنزیل و اسرارالتأویل، ذیل حج: ۶۳، المعروف بتفسیرالبیضاوی، مصر ۱۳۳۰، چاپ افست بیروت (بی‌تا).
۱۱. ↑ ابوالفتوح رازی، روض الجِنان و روح الجَنان فی تفسیر القرآن، ذیل نساء: ۱۲۸، چاپ محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد ۱۳۶۵ـ۱۳۷۶ش.
۱۲. ↑ طبرسی، تفسیر مجمع البیان ، ذیل نساء: ۹۴.
۱۳. ↑ احمد بن محمد ثعلبی، الکشف و البیان، ذیل نور: ۵۳، المعروف تفسیرالثعلبی، چاپ علی عاشور، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
۱۴. ↑ طبری، جامع، ذیل انعام: ۱۸، .
۱۵. ↑ محمد بن عمر فخررازی، التفسیرالکبیر، ذیل سبأ: ۱، قاهره (بی‌تا)، چاپ افست تهران (بی‌تا).
۱۶. ↑ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل حج: ۶۳.
۱۷. ↑ احمد بن حمدان ابوحاتم رازی، کتاب الزینة فی الکلمات الاسلامیةالعربیة، ج۱، ص۱۰۸، چاپ حسینبن فیض اللّه همدانی، ج ۱، قاهره ۱۹۵۷.
۱۸. ↑ عبدالرحمان بن اسحاق زَجّاجی، اشتقاق اسماءاللّه، ج۱، ص۱۲۷، چاپ عبدالحسین مبارک، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
۱۹. ↑ ابن بابویه، التوحید، ج۱، ص۲۱۶، چاپ هاشم حسینی طهرانی، قم (۱۳۵۷ش).
۲۰. ↑ عبدالکریم بن هوازن قشیری، شرح القشیری لاسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۴۶۵، چاپ عاصم ابراهیم کیالی، بیروت ۱۴۲۷/۲۰۰۶.
۲۱. ↑ عبدالملک بن عبداللّه جوینی، کتاب الارشاد الی قواطع الادلة فی اصول الاعتقاد، ج۱، ص۱۴۲، چاپ اسعد تمیم، بیروت ۱۴۱۶/۱۹۹۶.
۲۲. ↑ ابراهیم بن سری زجّاج، تفسیر اسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۳۳، چاپ احمدیوسف دقاق،) قاهره (۱۳۹۵/۱۹۷۵.
۲۳. ↑ محمد بن محمد غزالی، المقصدالاسنی فی شرح معانی اسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۱۱۲، چاپ فضله شحاده، بیروت ۱۹۷۱.
۲۴. ↑ ابراهیم بن علی کفعمی، المقام الاسنی فی تفسیرالاسماء الحسنی، ج۱، ص۴۱، چاپ فارس حسون، قم ۱۴۱۲.    
۲۵. ↑ حسن بن عبداللّه عسکری، الفروق اللغویة، ج۱، ص۷۴، قاهره ۱۳۵۳، چاپ افست قم (بی‌تا).
۲۶. ↑ احمد بن حسین بیهقی، کتاب الاسماء و الصفات، ج۱، ص۱۴۴، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۴.
۲۷. ↑ طباطبائی، ذیل سبأ:۱.
۲۸. ↑ عبدالکریم بن ابراهیم جیلی، الکمالات الالهیة فی الصفات المحمدیة، ج۱، ص۱۱۸، چاپ سعید عبدالفتاح، قاهره ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
۲۹. ↑ ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج۴، ص۲۳۹، بیروت: دارصادر، (بی‌تا).
۳۰. ↑ احمد بن منصور سمعانی، روح الارواح فی شرح اسماءالملک الفتّاح، ج۱، ص۲۵۸، چاپ نجیب مایل هروی، تهران ۱۳۶۸ش.
۳۱. ↑ ابراهیم بن سری زجّاج، تفسیر اسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۳۳، چاپ احمدیوسف دقاق،) قاهره (۱۳۹۵/۱۹۷۵.
۳۲. ↑ شهفور بن طاهر اسفراینی، تاج التراجم فی تفسیر القرآن للأعاجم، ج۱، ص۲۸، چاپ نجیب مایل هروی و علی اکبر الهی خراسانی، ج ۱، تهران ۱۳۷۵ش.
۳۳. ↑ محمد بن عمر فخررازی، شرح اسماءاللّه الحسنی للرازی، ج۱، ص۲۴۸، و هو الکتاب المسمی لوامع البینات شرح اسماءاللّه تعالی و الصفات، چاپ طه عبدالرؤوف سعد، قاهره ۱۳۹۶/۱۹۷۶، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ش.
۳۴. ↑ محمد بن احمد قرطبی، الاسنی فی شرح اسماءاللّه الحسنی و صفاته العُلی، ج۱، ص۴۹۲، چاپ شحات احمدطحان، منصوره، مصر ۱۴۲۷/۲۰۰۶.
۳۵. ↑ عبدالکریم بن هوازن قشیری، التحبیر فی التذکیر، ج۱، ص۵۴، چاپ ابراهیم بسیونی، قاهره ۱۹۶۸.
۳۶. ↑ محمد بن عمر فخررازی، شرح اسماءاللّه الحسنی للرازی، ج۱، ص۲۴۹، و هو الکتاب المسمی لوامع البینات شرح اسماءاللّه تعالی و الصفات، چاپ طه عبدالرؤوف سعد، قاهره ۱۳۹۶/۱۹۷۶، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ش.
۳۷. ↑ ابراهیم بن سری زجّاج، تفسیر اسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۳۳، چاپ احمدیوسف دقاق،) قاهره (۱۳۹۵/۱۹۷۵.
۳۸. ↑ عبدالکریم بن هوازن قشیری، التحبیر فی التذکیر، ج۱، ص۵۴ـ۵۵، چاپ ابراهیم بسیونی، قاهره ۱۹۶۸.
۳۹. ↑ عبدالکریم بن هوازن قشیری، شرح القشیری لاسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۱۳۸ـ۱۳۹، چاپ عاصم ابراهیم کیالی، بیروت ۱۴۲۷/۲۰۰۶.
۴۰. ↑ احمد بن منصور سمعانی، روح الارواح فی شرح اسماءالملک الفتّاح، ج۱، ص۲۵۹ـ ۲۷۹، چاپ نجیب مایل هروی، تهران ۱۳۶۸ش.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «الخیبر»، ج۱، ص۶۹۰۹.    




جعبه ابزار