التوحید للصدوق (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
این کتاب تألیف
شیخ صدوق ، ابو جعفر، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (۳۰۵- ۳۸۱ هجری)، از چهره‌های برجسته فقها و روات
شیعه در قرن چهارم هجری است.
این کتاب مشهور به «توحید صدوق» یا «توحید ابن بابویه» است.
موضوع کتاب
روایات ،
حضرت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه معصومین علیهم السلام، پیرامون
توحید و شناخت ذات و صفات و اسماء و افعال
خداوند متعال و دیگر مباحث مهم کلامی است.
این کتاب در شناخت خداوند متعال و معرفی دیدگاه
شیعه درباره مباحث توحید، کتابی ارزشمند است.
کتاب توحید، مانند دیگر کتاب‌های
شیخ صدوق، پیوسته مورد توجه علما و
فقهای شیعه قرار داشته و از معتبرترین اصول
روایی شیعه به شمار می‌آید.
روایات آن نیز در بسیاری از مجموعه‌های
روایی شیعه مانند
بحار الانوار آمده و به آنها استناد شده است.
شیخ صدوق درباره انگیزه نگارش این کتاب می‌گوید: «امری که موجب گشت تا این کتاب را به رشته تحریر درآورم این بود که دیدم برخی از مخالفین به علمای
شیعه نسبت تشبیه و
جبر می‌دهند.
دلیل آن هم روایاتی بود که در کتاب‌های
شیعه دیده بودند و با ناآگاهی از معانی و تفسیر آنها، معنایی غلط برای آن بیان می‌کردند و با این کار چهره مذهب ما را در برابر مردم زشت و ناپسند نشان می‌دادند.
من هم با قصد قربت به درگاه الهی، اقدام به نگارش این کتاب در توحید و نفی تشبیه و جبر نمودم.»
علامه مجلسی در این باره می‌فرماید: «کتاب‌های
شیخ صدوق در شهرت در حد
کتب اربعه می‌باشند و در اجازات
روایی ما از
مشایخ بزرگ
شیعه موجودند. بسیاری از علما و فقهای
شیعه از آنها روایت نقل کرده‌اند و به لطف خداوند نسخه‌های قدیمی و تصحیح شده‌ای از آنها در اختیار ما می‌باشد.»
شرح‌های متعددی بر این کتاب نگاشته شده مانند:
۱- شرح حکیم عارف، قاضی محمد سعید قمی شاگرد
فیض کاشانی ، که در سال ۱۰۹۹ به رشته تحریر درآمده است.
۲- شرح امیر محمد علی نائب الصداره، که آن را در شهر مقدس قم نوشته است.
۳- شرح فارسی مولی محمد باقر سبزواری، درگذشته به سال ۱۰۹۰ هجری.
این کتاب شامل ۵۸۳ حدیث است که در ۶۷ باب توسط مؤلف تنظیم شده‌اند.
توحید صدوق شامل روایاتی است از اهل بیت عصمت و طهارت درباره توحید و مباحث مربوط به آن مانند:
پاداش یکتا پرستان و عرفا، یکتاپرستی و نفی تشبیه، معنای واحد، توحید و موحد، معنای «قل هو الله احد»، اثبات جسم و صورت نداشتن خداوند، روایات درباره دیدن خداوند، قدرت، صفات ذات و صفات افعال، تفسیر «کل شی ء هالک الا وجهه»، تفسیر «و الارض جمیعا قبضته»، نفی زمان و مکان و حرکت از خداوند متعال، اسماء الله، اثبات حدوث عالم و مباحث مفید و مهم فراوان دیگر.
۱- نسخه‌ای به خط اسماعیل بن
شیخ ابراهیم که تاریخ نگارش آن ۱۰۷۳ هجری است.
۲- نسخه‌ای در کتابخانه حضرت امام
امیرالمؤمنین علی علیه‌السّلام در نجف اشرف به خط موسی حسین مدرس، که تاریخ نگارش آن ۱۰۸۳ هجری می‌باشد.
۳- نسخه تصحیح شده‌ای که نگارش قرن ۱۱ هجری است و بر آن حواشی مختصر و مطالبی به خط محدث نوری دیده می‌شود.
نرم افزار مجموعه آثار
شیخ صدوق، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
