التحدید فی الاتقان و التجوید (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«التحدید فی الاتقان و التجوید» توسط
ابو عمرو عثمان بن سعید الدانی تالیف شده و محقق آن دکتر
غانم قدوری الحمد بوده است. کتاب پیرامون
علم تجوید نوشته شده است.
مؤلف که از اولین کسانی است که در این باره سخن گفته، مطالب را در یک مقدمه و ده باب بیان نموده است که خلاصه آنها به قرار زیر است مقدمه کتاب: در این مقدمه مؤلف عواملی که باعث شده است که چنین کتابی را تالیف نماید توضیح داده است باب اول: در این باب پیرامون معنای کلمات:
تجوید ،
ترتیل و
تحقیق سخن گفته است که در این زمینه ابتدا واژه‌های سه گانه را معنا کرده و با ذکر تعدادی از آیات و روایات توضیحاتی پیرامون هر کدام از آنها ارائه کرده است باب دوم: در این باب کسانی از قراء را که به روش تحقیق و تجوید
قرائت نموده و سلسله قرائت آنها به یکی از
صحابه می‌رسد، ذکر کرده است باب سوم: این باب مربوط است به روایاتی که
قراء هفتگانه درباره چگونگی روش تحقیق و تجوید هنگام قرائت
قرآن ذکر کرده‌اند باب چهارم: در این باب دیدگاههای علماء علم تجوید پیرامون معنای دو واژه «تحقیق» و «تجوید» و شرائط هر کدام مورد بررسی قرار گرفته است باب پنجم: این باب مربوط است به حقائق الفاظ و چگونگی نطق و سخن گفتن بواسطه حروف. وی در ابتدا توضیح می‌دهد که تجوید ممکن نیست مگر به شناخت حرکات سه گانه و ساکن و دیگر حرکات. که با شناخت این موارد است که می‌توان حروف را به صورت صحیح ادا کرد.
آنگاه هر کدام از اصطلاحات: مسکن، مرام، مهموز، ممدود، مقصور و... را توضیح می‌دهد. باب ششم: در این باب
مخارج حروف بیان شده است باب هفتم: این باب مربوط است به تقسیم بندی حروف و بیان صفات هر کدام از آنها، که در ابتدا آنها را به شانزده صنف تقسیم بندی کرده، آنگاه صفات هر کدام را ذکر کرده است باب هشتم: در این باب احوال نون ساکن و
تنوین بیان شده است که در این رابطه توضیح می‌دهد که نون ساکن و تنوین دارای چهار حالت می‌باشند که یا هر دو ظاهر می‌شوند و یا هر دو
ادغام می‌شوند یا قلب به میم می‌شوند یا هر دو مخفی هستند.
که هر کدام از این چهار حالت را با مثالهایی از قرآن توضیح می‌دهد باب نهم: این باب از مهمترین مباحث این کتاب می‌باشد که در آن پیرامون حروف بحث نموده است وی هر کدام از حروف بیست و هشتگانه را یکی پس از دیگری ذکر و درباره ویژگی‌های هر کدام از آنها، نحوه تلفظ آنها، با توجه به مجهور یا مهموس بودن، توضیح داده است باب دهم: این باب اختصاص دارد به احوال حرکات در هنگام
وقف .
۱- از آنجا که این کتاب تقریبا از اولین تالیفات در بحث تجوید می‌باشد، ارائه مطالب به صورت دسته بندی و بیان آنها در ابواب مختلف، نوعی
ابتکار و روشی جدید به شمار می‌رود. ۲- مباحث کتاب به صورت ساده بیان شده به گونه ایی که برای عموم افراد قابل فهم می‌باشد. ۳- در هر بحث از
آیات قرآن به عنوان مثال استفاده کرده است. ۴- تقسیم بندی مطالب و ذکر فروع مختلف برای آنها، مانند آنچه که درباره «احوال حرکات» و یا «احوال نون ساکنه» آورده است ۵- در ابتدای کتاب،
روایات متعددی پیرامون اهمیت علم تجوید و
قرائت قرآن آورده است.
۱- ارائه شرح مختصری از زندگی نامه مؤلف همراه با تالیفات وی ۲- بیان مقدمه‌ای که در آن، کتاب مؤلف معرفی شده است ۳- شرح مختصری از واژه‌های مذکور در متن، در پاورقی مانند آنچه که در صفحه ۷۱ درباره کلمه «لکز» آورده است ۴- در بعضی از موارد برای مطالب ارائه شده در متن، برخی از روایات مربوطه را از کتابهای روایی
اهل سنت نقل کرده است ۵- آدرس دهی به منابع دیگر جهت مطالعه بیشتر. ۶- آدرس آیات و روایات موجود در متن، در پاورقی ۷- اضافه نمودن فهرست اعلام و فهرست کتابهایی که در تحقیق کتاب از آنها استفاده شده است.
کتاب یک جلد، متن آن عربی و دارای ۲۰۱ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر می‌باشد: ۱- نوع کاغذ: اعلاء ۲- جلد: شومیز ۳- نوبت چاپ: اول ۴-
تاریخ انتشار:
سال ۱۴۲۱ هجری قمری ۵- ناشر: انتشارات دار عمار للنشر و التوزیع- عمان ۶- دارای فهرست: الف: اعلام ب: مصادر تحقیق ج: موضوعات کتاب ۷- مؤلف: ابو عمرو عثمان بن سعید دانی ۸- کتاب: التحدید فی الاتقان و التجوید تذکر: این کتاب توسط دکتر غانم قدوری الحمد تحقیق و به چاپ رسیده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
