البلوغ و حقیقته و علامته و احکامه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
" البلوغ: حقيقته، علاماته و أحكامه"، تأليف
آیت الله جعفر سبحانی ( ۱۳۰۸-)، در موضوع
احکام و شرايط
بلوغ از ديدگاه
فقه استدلالى
شیعه بحث مى‌كند.
آيت اللّه شيخ جعفر بن علامه شيخ محمد حسين سبحانى اقبال تبريزى در سال ۱۳۴۷ ق در شهر
تبریز چشم به جهان گشود. ایشان پس از فراغت از تحصيلات ابتدايى، در ۱۴ سالگى( ۱۳۶۱ ق) رهسپار
مدرسه علمیه طالبیه تبريز گرديد و به آموختن مقدمات علوم و سطوح پرداخت. در مهر ماه ۱۳۲۵ ش وارد
قم شد و به تكميل سطوح، همت گماشت.
آيت الله پس از تكميل سطوح عاليه در ۱۳۶۹ ق، به درسهاى خارج
فقه و
اصول راه يافت و به خوشه‌چينى از محضر بزرگان پرداخت، در سال ۱۳۹۴ ق( ۱۳۵۴ ش) بر اثر اصرار فضلا و طلاب علاقمند حوزه، درس
خارج فقه و اصول را تشكيل داد كه تا كنون بحمد
الله ادامه دارد. درس خارج اصول ايشان يكى از شاخصترين حلقه‌هاى درسى حوزه به شمار مى‌رود. استاد معظم تا كنون چهار دوره كامل اصول و هر دوره در ۶ سال، تدريس نموده و هم اكنون پنجمين دوره آن را پشت سر مى‌نهد.
نويسنده در مقدمه به جنبه‌هاى مختلف بلوغ
اشاره كرده كه اين بحث هم از ديدگاه پزشكى مورد اهميت است و هم از نظر حقوقى و قانونى; ولى آنچه كه او را بر نگارش اين كتاب برانگيخته، بررسى جنبه‌هاى فقهى بلوغ، به ويژه
بلوغ دختران است.
اين نوشتار رساله ايست مربوط به بلوغ و در ابتداى آن بلوغ از ديدگاه
قرآن و روايات در دو بخش مستقل آمده، سپس سن بلوغ پسران و دختران در دو مقام مستقل به همراه ادله هر كدام ذكر شده است. در بخش بلوغ دختران ۱۰ طائفه از روايات و پرسش و پاسخ‌هايى مربوط به آن مورد مطالعه قرار گرفته است.
نگارنده پس از بيان اهميت مسأله بلوغ در مقدمه رساله اول به ديدگاه قرآن در اين باره و شرح و تفسير ۳ گروه از
آيات قرآن مى‌پردازد كه مهم‌ترين آنها
آياتى است كه بلوغ الحُلُم را مطرح كرده.
وى چند
احتمال در معناى آن ذكر مى‌كند و مفهوم سوم را برگزيده كه حلم را به
احتلام معنا كرده است.
در بخش بعد بلوغ را از ديدگاه روايات بررسى كرده و معتقد است در كلمات معصومان براى بلوغ ۳ علامت ذكر شده است: ۱- احتلام ۲-
انبات ۳- سن بلوغ.
براى هر كدام روايات متعدد مى‌آورد و به بحث فقهى درباره آنها در دو مقام مى‌پردازد:
مشهور فقها معتقدند سن بلوغ پسران ۱۵ سال است. نگارنده براى اين قول نمونه‌هاى متعددى را مى‌آورد و درباره آن به بحث مى‌پردازد; ولى در مقابل اقوال مخالفى هم از
اهل سنت وجود دارد كه مؤلف آنها را نقل و نقد كرده و دليل قول مشهور را به طور مفصل بيان مى‌كند.
البته رواياتى هم وجود دارد كه سن ۱۳ سال را براى بلوغ پسران ذكر كرده‌اند و همچنين رواياتى هم بر جواز تصرف پسر كوچك ۱۰ ساله وجود دارد كه
نويسنده سعى كرده اين دسته از روايات را توجيه كند.
وى معتقد است مشهور فقهاى شيعه سن بلوغ دختران را ۹ سال ذكر كرده‌اند و اين شهرت فتوايى را آنقدر مسلّم مى‌داند كه نيازى به ذكر فتاوا نمى‌بيند. و بر اين باور است كه برخى از اقوال كه حد بلوغ دختران را ۱۰ سال ذكر كرده‌اند اتمام ۹ سالگى و ورود به ۱۰ سالگى منظورشان بوده و اقوال متعددى را در اين زمينه مى‌آورد و به همين صورت كلامشان را توجيه مى‌كند.
و در ادامه ۱۰ طايفه از روايات كه دلالت بر ۹ سالگى بلوغ دختران دارد را ذكر كرده و به شرح آنها مى‌پردازد و در پايان پرسش و پاسخ‌هايى را در اين رابطه مطرح و جواب مى‌گويد.
مصنف در ادامه اين رساله احتمال ۱۳ سالگى را مطرح مى‌كند و مى‌گويد اين قول در بين فقهاى گذشته و حال طرفدارى ندارد مگر
محقق کاشانی كه به چند روايت
استدلال كرده ولى آن روايات از نظر
سند و دلالت مورد خدشه هستند. سومين قولى كه مطرح مى‌شود آن است كه بلوغ دختران را منوط به
حیض مى‌كند و اين پديده را يك نشانه طبيعى مى‌داند كه بچه را از حالت كوچكى خارج و به دوره جديد وارد مى‌كند. مؤلف اين قول را نيز مورد نقد فقهى قرار داده است.
البلوغ حقیقته، علاماته و أحکامه نویسنده:آیت الله شیخ جعفر سبحانی
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
