الإعجاز و الإیجاز (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب
الاعجاز و الایجاز نوشته ابو منصور ثعالبی(
و:۴۲۹ ه ق ) به
زبان عربی و در موضوع
ادب و اخلاق می باشد.
«
الاعجاز و الایجاز» نامی است که محقق
و مهذب کتاب
محمد ابراهیم سلیم به آن داده است والا این کتاب با نامهای متفاوت در منابع آمده است. از جمله صاحب «
کشف الظنون » از آن با عنوان «
اعجاز الایجاز» یاد می‌کند. اما کارل بروکلمان در «تاریخ الادب العربی» ج۵، ص۱۹۵
تحت دو عنوان: «
ایجاز الاعجاز»
و «
الایجاز و الاعجاز» از آن نام می‌برد. اما محقق عنوان چهارمی را که همان «
الاعجاز و الایجاز» است را، با توجه با گفتار خود مؤلف در ابتدای باب اول کتاب که گفته است: «من اراد ان یعرف جوامع الکلم
و تنبه علی فضل
الاعجاز و الاختصار
و...» ، برای کتاب مناسب می‌داند. چرا که
اعجاز را بر
ایجاز که همان اختصار است مقدم داشته
و یکی را بر دیگری عطف نموده است. کتاب همانگونه که از عنوانش پیداست حاوی کلماتی است که کم لفظ
و پرمعنا هستند. کلماتی که در آنها اقسام حسن
و ایجاز و... گرد آمده است. این کتاب در ۱۰ باب تنظیم شده است.
در این ابواب کلماتی از
قرآن کریم و سخنان
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه
وآله
و سلّم
و سخنان
خلفاء راشدین
و صحابه و تابعین ،
همچنین کلماتی از
پادشاهان دوران جاهلیت و نیز اشعاری زیبا از
شاعران عرب فراهم آمده است.
به گفته محقق کتاب بخشهایی از این کتاب که به توصیف مجالس شرب
و لهو می‌پرداخته حذف شده است.
بروکلمان از این کتاب تحت عنوان «
ایجاز الاعجاز» نام می‌برد
و نسخه‌هایی برای آن برمی شمرد:
۱. نسخه برلین ۸۳۴۰-۸۳۴۱.
۲. نسخه پاریس ۳۳۰۵ به شماره ۲ و۵۹۳۴.
۳. نسخه بودلیانا ۱/ ۳۳۸، ۲/ ۳۴۷ به شماره ۳.
۴. نسخه متحف بریتانی ۷۲۴، ۱۰۷۴.
۵. نسخه هافنیا .۲۰۷
۶. نسخه اسکوریال چاپ دوم ۲۹۱.
۷. نسخه کوپریلی ۱۲۲۱.
۸. نسخه قاهره چاپ اول ۴/ ۲۰۴، قاهره چاپ دوم ۳/ ۱۶.
۹. نسخه قیلیچ علی ۲۷۷۴.
۱۰. نسخه موصل ۱۳۳، ۲۰۱.
یک بار هم در «
مجموعه خمس رسائل » توسط چاپخانه جوائب در آستانه به سال ۱۳۰۱ ه
و بار دیگر توسط اسکندر آصف در
قاهره به سال ۱۸۹۷ م منتشر شده است.
۱. تاریخ الادب العربی، کارل بروکلمان.
۲. مقدمه محقق، محمد ابراهیم سلیم.
نرم افزار كتابخانه تراث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
