الإعجاز و الإیجاز (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب الاعجاز و الایجاز نوشته ابو منصور ثعالبی(و:۴۲۹ ه ق ) به
زبان عربی و در موضوع
ادب و
اخلاق می باشد.
«الاعجاز و الایجاز» نامی است که محقق و مهذب کتاب
محمد ابراهیم سلیم به آن داده است والا این کتاب با نامهای متفاوت در منابع آمده است. از جمله صاحب «
کشف الظنون » از آن با عنوان «اعجاز الایجاز» یاد می‌کند. اما کارل بروکلمان در «تاریخ الادب العربی» ج۵، ص۱۹۵
تحت دو عنوان: «ایجاز الاعجاز» و «الایجاز و الاعجاز» از آن نام می‌برد. اما محقق عنوان چهارمی را که همان «الاعجاز و الایجاز» است را، با توجه با گفتار خود مؤلف در ابتدای باب اول کتاب که گفته است: «من اراد ان یعرف جوامع الکلم و تنبه علی فضل الاعجاز و الاختصار و...» ، برای کتاب مناسب می‌داند. چرا که اعجاز را بر ایجاز که همان اختصار است مقدم داشته و یکی را بر دیگری عطف نموده است. کتاب همانگونه که از عنوانش پیداست حاوی کلماتی است که کم لفظ و پرمعنا هستند. کلماتی که در آنها اقسام حسن و
ایجاز و... گرد آمده است. این کتاب در ۱۰ باب تنظیم شده است.
در این ابواب کلماتی از
قرآن کریم و سخنان
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه‌و‌آله و سلّم
و سخنان
خلفاء راشدین و
صحابه و
تابعین ،
همچنین کلماتی از
پادشاهان دوران جاهلیت و نیز اشعاری زیبا از
شاعران عرب فراهم آمده است.
به گفته محقق کتاب بخشهایی از این کتاب که به توصیف مجالس شرب و
لهو می‌پرداخته حذف شده است.
بروکلمان از این کتاب تحت عنوان «ایجاز الاعجاز» نام می‌برد و نسخه‌هایی برای آن برمی شمرد:
۱. نسخه برلین ۸۳۴۰-۸۳۴۱.
۲. نسخه پاریس ۳۳۰۵ به شماره ۲ و۵۹۳۴.
۳. نسخه بودلیانا ۱/ ۳۳۸، ۲/ ۳۴۷ به شماره ۳.
۴. نسخه متحف بریتانی ۷۲۴، ۱۰۷۴.
۵. نسخه هافنیا .۲۰۷
۶. نسخه اسکوریال چاپ دوم ۲۹۱.
۷. نسخه کوپریلی ۱۲۲۱.
۸. نسخه قاهره چاپ اول ۴/ ۲۰۴، قاهره چاپ دوم ۳/ ۱۶.
۹. نسخه قیلیچ علی ۲۷۷۴.
۱۰. نسخه موصل ۱۳۳، ۲۰۱.
یک بار هم در «
مجموعه خمس رسائل » توسط چاپخانه جوائب در آستانه به سال ۱۳۰۱ ه و بار دیگر توسط اسکندر آصف در
قاهره به سال ۱۸۹۷ م منتشر شده است.
۱. تاریخ الادب العربی، کارل بروکلمان.
۲. مقدمه محقق، محمد ابراهیم سلیم.
نرم افزار كتابخانه تراث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
