• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اقامه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: اقامه.

اِقامه کلماتی ویژه است که از آن در باب صلات سخن رفته است.



به قول مشهور، اقامه هفده جمله است:«اللّهُ أَکْبَر»،«أَشْهَدُ أَنْ لا اِلهَ اِلا اللّه»، «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَاً رَسُولُ اللّه»،«حَیَّ عَلَی الصَّلاةِ»، «حَیَّ عَلَی الفَلاحِ»،«حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَل»،«قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ»،«اللّهُ أَکْبَر»هر کدام دو مرتبه و«لا اِلـهَ اِلاّ«اللّه»یک مرتبه.


به قول مشهور، شهادت به ولایت حضرت امیرالمؤمنین و دیگر امامان علیهم السّلام جزء اقامه نیست، لیکن مستحب است.


زن می‌تواند به تکبیر و شهادتین بسنده کند.


مسافر می‌تواند جمله‌های اقامه را یک بار بگوید


عقل، ایمان (اعتقاد به امامت امامان معصوم علیهم السّلام)، قصد قربت، ترتیب، موالات، درست ادا کردن و خواندن آن پس از داخل شدن وقت نماز، شرایط صحّت اقامه‌اند.


در شرط بودن طهارت (وضو، غسل یا تیمم) درصحّت اقامه، اختلاف است. شرط نبودن آن، به مشهور نسبت داده شده است.


به قول مشهور متأخّران، اقامه در نمازهای یومیه همانند اذان، برای مرد و زن، در نماز فرادا و جماعت، ادا و قضا، مستحب است.


گروهی از قُدما به شرطیّت اذان و اقامه در صحّت نماز جماعت و برخی فقها به وجوب اقامه برای نمازگزار مرد قائل‌اند. برخی احتمال داده‌اند که مراد قدما از شرطیّت، شرطیّت اذان و اقامه نسبت به حصول فضیلت نماز جماعت باشد، نه صحّت آن.


در مواردی اقامه همراه با اذان ساقط می‌شود.


به قول مشهور، اگر نمازگزار اذان و اقامه را فراموش کند و پیش از رکوع یادش بیاید، می‌تواند برای تدارک آن دو نماز را قطع کند.در جواز قطع نماز برای تدارک اقامه تنها اختلاف است.


رو به قبله ایستادن به قول مشهور، استقرار و طمأنینه داشتن در حال اقامه، جزم دادن به آخر هرجمله و سریع خواندن اقامه نسبت به اذان، مستحب است.


در استحباب حکایت اقامه (تکرار اقامه دیگری) اختلاف است. قول به عدم استحباب، به مشهور نسبت داده شده است.


سخن گفتن به قول مشهورو التفات به سمت چپ و راست در حال اقامه، مکروه است.


گفتن اقامه در گوش چپ و اذان در گوش راست نوزاد، مستحب است.


اذان و اقامه برای نمازهای پنج‌گانه – ادا باشد یا قضا، در حضر باشد یا در سفر، در سلامتی باشد یا در بیماری، برای کسی که نماز جماعت می‌خواند یا فرادا، برای مردان و زنان – بدون اشکال مستحب مؤکد است، حتی بعضی (از فقها) آن دو را واجب دانسته‌اند و اقوی آن است که آن دو درهرحال؛ مستحب می‌باشند هرچند ترک اذان و اقامه موجب محرومیّت از ثواب فراوانی است.

۱۵.۱ - موارد ساقط شدن اذان و اقامه

اذان و اقامه در مواردی ساقط می‌شوند: از آن جمله:
۱- کسی که به نماز جماعتی برسد که برای آن، اذان و اقامه گفته‌اند، گرچه این شخص اذان و اقامه‌شان را نشنیده و وقت گفتن آن‌ها حاضر نبوده است.
۲- کسی که در مسجدی نماز بخواند که در آن مسجد نماز جماعت، خوانده شده و هنوز جماعت، متفرّق نشده است؛ خواه به‌قصد نماز جماعت آمده باشد یا نه و خواه امام جماعت شود یا ماموم و یا فرادا بخواند؛ بنابراین اگر جماعت، متفرّق شده یا از نماز و تعقیبات آن اعراض کرده (فارغ شده) باشند – هرچند که هنوز در آنجا باشند – اذان‌ و اقامه از او ساقط نمی‌شود. چنان که اگر جماعت قبلی بدون اذان و اقامه برگزار شده باشد – ولو به این جهت که اذان و اقامه دیگری را شنیده و به آن اکتفا کرده باشند – اذان و اقامه (از این شخص تازه‌وارد) ساقط نمی‌شود. و همچنین اذان و اقامه از این شخص درصورتی‌که نماز جماعت از جهت آن‌که امام جماعت عادل نبوده و مامومین هم آن را می‌دانسته‌اند و یا به جهت دیگری باطل باشد، ساقط نمی‌شود. و همچنین درصورتی‌که جای نماز جماعت با جای خواندن نماز این شخص، عرفاً یکی نباشد اذان و اقامه ساقط نمی‌شود، مثل اینکه یکی داخل مسجد باشد و دیگری پشت‌بام آن، یا یکی خیلی از جای دیگری دور باشد. و آیا این حکم، اختصاص به مسجد دارد یا در غیر مسجد هم جریان دارد؟ مورد اشکال است، بنابراین احتیاط (واجب) این است که درهرحال، چه در مسجد و چه در غیر آن (با شرایط مذکور)، اذان و اقامه گفته نشود، بلکه بعید نیست که حکم سقوط، اختصاص به مسجد نداشته باشد و همچنین باید در جایی که نماز این شخص و جماعت، هر دوشان ادایی نباشد به اینکه یکی یا هر دوی آن‌ها نماز قضا باشد – چه از خود یا از دیگری، تبرعاً یا استیجاری – احتیاط ترک نشود (اذان و اقامه گفته نشود). و همچنین است (که باید احتیاط ترک نشود) در جایی که دو نماز وقتشان یکی نباشد، مثل اینکه نماز جماعتی که قبلاً خوانده شده نماز عصر بوده و این شخص می‌خواهد نماز مغرب بخواند. و در اینگونه موارد مشکل، اگر اذان و اقامه را به قصد رجاء بگوید اشکالی ندارد.

۱۵.۲ - ساقط شدن اذان‌ و اقامه با پخش زنده

اذان‌ و اقامه ساقط می‌شوند اگر از مثل رادیو بشنود به شرطی که به طور مستقیم پخش شوند. و اگر از ضبط‌صوت‌ها پخش شوند به شنیدن آن‌ها ساقط نمی‌شوند.

۱۵.۳ - استحباب اقامه گفتن در گوش مولود

مستحب است گفتن اذان‌ در گوش راست و اقامه در گوش چپ او (مولود).

۱۵.۴ - نمازهایی که اذان و اقامه ندارد

۱- در نماز میّت اذان‌ و اقامه نیست.
۲- در نماز عید فطر و عید قربان‌، اذان‌ و اقامه نیست. البته مستحب است که مؤذن سه مرتبه بگوید: «الصلاة».
۳- نماز استسقاء، اذان‌ و اقامه ندارد، بلکه مؤذّن عوض آن‌ها سه مرتبه «الصلاة» می‌گوید.


۱. جواهر الکلام ج۹، ص۸۲.    
۲. جواهر الکلام ج۹، ص۸۶-۸۷.    
۳. العروة الوثقی ج۲، ص۴۱۲.    
۴. جواهر الکلام ج۹، ص۸۷-۸۸.    
۵. العروة الوثقی ج۲، ص۴۲۳-۴۲۵.    
۶. جواهر الکلام ج۹، ص۵۹.    
۷. جواهر الکلام ج۹، ص۴-۱۱.    
۸. العروة الوثقی ج۲، ص۴۱۶-۴۱۸.    
۹. جواهر الکلام ج۹، ص۶۴.    
۱۰. جواهرالکلام ج۹، ص۷۰.    
۱۱. جواهر الکلام ج۹، ص۹۲-۹۷.    
۱۲. مستمسک العروة ج۵، ص۵۹۴-۵۹۹.    
۱۳. مستمسک العروة ج۵، ص۵۷۶-۵۷۷.    
۱۴. جواهر الکلام ج۹، ص۹۷.    
۱۵. جواهر الکلام ج۹، ص۱۲۹-۱۳۰.    
۱۶. جواهر الکلام ج۹، ص۱۴۸.    
۱۷. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۶۱، کتاب الصلاة، المقدمة الخامسة فی الاذان و الاقامة، مسالة۱.    
۱۸. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۶۲، کتاب الصلاة، المقدمة الخامسة فی الاذان و الاقامة، مسالة۳.    
۱۹. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۶۲، کتاب الصلاة، المقدمة الخامسة فی الاذان و الاقامة، مسالة۲.    
۲۰. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۷۱، البحث حول المسائل المستحدثة، منها الرادیو و التلفزیون و نحوهما، مسالة۵.    
۲۱. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۳۳، کتاب النکاح، القول فی احکام الولارة وما یلحق بها، مسالة۲.    
۲۲. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۸۵، کتاب الطهارة، القول فی کیفیة صلاة المیت.    
۲۳. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۵۳، کتاب الصلاة، تاقول فی صلاة العیدین، مسالة۴.    
۲۴. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۵۷، کتاب الصلاة، صلاة الاستسقاء، مسالة۲.    



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۶۳۱-۶۳۳.    
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    






جعبه ابزار