افتنان در لغت به معنی «سخنِ گوناگون آوردن» و در اصطلاح علم بدیع آن است که دو موضوع کاملاً مختلف، نظیر «مدح» و «قدح»، یا «بزم» و «رزم»، یا «غزل» و «فخر» یا «تهنیت» و «تعزیت» را در یک بیت یا در یک جمله با یکدیگر جمع کنند. مانند: شاهی به میان آمد و شاهی ز میان رفت •••• صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت (ملک الشعراء بهار) در این بیت، دو معنی غیرمتجانس تهنیتِ جلوسِ پادشاهی و تسلیتِ درگذشتِ پادشاهی دیگر با یکدیگر جمع شده است.
