• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اعراض ذاتیه متقابل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اعراض ذاتیه متقابل یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای اعراض غیر قابل اجتماع در موضوع در یک زمان است.



اعراض ذاتی یک موضوع نسبت به همدیگر دو گونه‌اند:
۱. اعراض ذاتی متقابل.
۲. اعراض ذاتی غیر متقابل.


اعراض ذاتی متقابل، اعراضی‌اند که در مقابل یکدیگر‌ند و تقابل دارند؛ یعنی در یک زمان با هم در موضوع اجتماع نمی‌کنند؛ مانند: هر خط یا مستقیم است یا منحنی و هر عدد یا زوج است یا فرد.
اعراض ذاتی غیر متقابل، اعراضی‌اند که متقابل نیستند؛ مانند: برخی از حیوانات، شناکننده، برخی راه‌رونده، برخی خزنده و برخی پرنده‌اند.


خواجه در اساس الاقتباس در تعریف اعراض ذاتی آورده است: «و آن محمولی باشد که لحوقش موضوع را به حسب ذات موضوع بود، نه به سبب امری عام‌تر یا خاص‌تر از او مانند: حرکت ارادی حیوان را و امثال این محمولات را باشد که مقابل نبود؛ مانند: تساوی زوایا با دو قائمه مثلث را…، و باشد که مقابل بود؛ مانند: زوجیت و فردیت عدد را و استقامت و انحنای خط را، و باشد که میان دو مقابل نیز متوسطی بود؛ مانند: نقصان و زیادت و مساوات عدد را و نقصان و زیادت و مساوات کم را و اگر چه به حقیقت این تثلیث از تقابل خاسته است و راجع با تقابل است».
[۳] خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی، ص۲۲.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

(۱) خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
(۲) خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی.
(۳) جبر، فرید، موسوعة مصطلحات علم المنطق عند العرب.    


۱. جبر، فرید، موسوعة مصطلحات علم المنطق عند العرب، ص۵۲۸.    
۲. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۳۸۰.    
۳. خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی، ص۲۲.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اعراض ذاتیه متقابل»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۹.    




جعبه ابزار