«اعجاز جدلی» یکی از وجوه اعجازمحتوایی قرآن است. قرآن برای تبیین معارف خود، گاهی از راه جدل وارد شده، و در ارائه جدل به شیوهای عمل میکند که از توان افراد عادی بیرون است.
خداوند سبحان پیامبرش را به استفاده از جدل برای دعوت مردم امر میکند: (ادع الی سبیل ربک بالحکمة و الموعظة الحسنة و جادلهم بالتی هی احسن...) ؛ "با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به [۱] که نیکوتر است مجادله نمای".
قرآن کریم در جدل و استدلال برای محاجه با مخالفان از ابزارهای فراوان و مختلفی بهره برده است؛ مانند: ۱. تحدی : خطاب قرآن به کفار قریش که اگر میتوانند ده سوره مانند قرآن بیاورند و همچنین سخن حضرت ابراهیم علیهالسّلام با نمرود ، مواردی از تحدی است. ۲. محکوم کردن دشمن بر اساس کارهای خود وی و اثبات این که سخن او به ضرر او است نه به نفعش. ۳. در آغاز، خود را با نظریه دشمن موافق جلوه دادن و سپس خلاف آن را ثابت کردن. ۴. تلفیق جدل با استدلال؛ مانند مناظره حضرت ابراهیم علیهالسّلام با ستاره پرستان و….
[۲]ابو زهره، محمد، ۱۸۹۸-۱۹۷۴م، معجزه بزرگ ،پژوهشی درعلوم قرآن، ص۴۳۷.
[۳]ابو الفتوح رازی، حسین بن علی، ۴۷۰؟ -۵۵۴؟ ق، هفده گفتاردرعلوم قرآن، ص۷۵.