اطلاق کل بر جزء
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اطلاق کل بر جزء به ذکر لفظ
کل و
اراده جزء
اطلاق می‌شود و از اقسام مجاز لغوی می‌باشد.
یکی از اقسام
مجاز لغوی ، «اطلاق کل بر جزء» یعنی آوردن کل و اراده جزء است که برخی از
علما آن را از
علاقات مجاز شمرده و از آن به «علاقه کلیت» تعبیر کرده‌اند؛
۱. (... یجعلون اصابعهم فی آذانهم من الصواعق حذر الموت...) ؛ "از(نهیب) آذرخش(و) بیم
مرگ سر
انگشتان خود را در گوشهایشان نهند".
در این
آیه «اصابع» به معنای انگشتان، بر «انامل» به معنای سر انگشتان، اطلاق شده است؛ بنابراین، از کل (اصابع) قصد جزء (انامل) شده است.
علت این گونه سخن گفتن این است که
خداوند خواسته است در فرار و روگردانی کفار از صدای هراسناک
رعد و
برق مبالغه کند؛ گویا به جای سر انگشتان، انگشتان را در گوش‌های خود فرو می‌برند.
۲. (والسارق والسارقة فاقطعوا ایدیهما...) .
در این جا «ید» به معنای تمام
دست ، بر جزئی از آن (انگشتان) اطلاق شده است؛ زیرا همه دست
دزد را قطع نمی‌کنند؛ بلکه انگشتان (جزئی از دست) را قطع می‌کنند.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «اطلاق کل بر جزء».
