اضم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اضم نام وادی بزرگی در
حجاز میان
مدینه تا
دریای سرخ می‌باشد.
اضم نام وادی گسترده‌ای در حجاز است که مدینه منوره نیز در آن قرار دارد.
با توجه به وسعت این وادی، بخش پیوسته و نزدیک به مدینه را که میان آن شهر و احد قرار دارد، «قنات»؛ بخش بالای آن را «شظات»؛ و از آن جا تا پایین تر را که به دریای سرخ می‌رسد، «اضم» می‌نامیدند.
امروزه به وادی اضم، «ضیقه» نیز گفته می‌شود.
درباره علت این نام گذاری گفته‌اند: هنگامی که سیل در مدینه جاری می‌شد، از وادی قنات می‌گذشت و به وادی بطحان، حد فاصل حره شرقی مدینه تا عقیق، می‌رسید و از آن جا به وادی عقیق صغیر و کبیر، بزرگ‌ترین وادی مدینه که از جنوب و غرب و شمال، این شهر را در برگرفته، سرازیر می‌شد و سپس در منطقه «زغابه» موسوم به «مجتمع السیول» جمع می‌گشت. آن گاه همه این آب‌ها در وادی اضم به هم می‌پیوست و از آن جا به دریای سرخ می‌ریخت.
در برخی منابع به نام‌های «سیل اضم»
و «کوه اضم»
برمی خوریم که برگرفته از پیشینه تاریخی سیل در وادی اضم و کوهی در این وادی است. بر پایه شماری از گزارش‌ها، هنگامی که قبیله خزاعه و جرهم، از قبایل یمن، برای دستیابی به حاکمیت مکه و کعبه، رو در روی هم ایستادند و خزاعه پیروز شد، مردم جرهم برای در امان ماندن از تهدیدهای خزاعه، مکه را ترک کردند و در وادی اضم فرود آمدند و بر اثر سیل نابود شدند.
بر پایه روایتی، داستان کشتی گرفتن حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به پیشنهاد
رکانه ، کافری از
بنی هاشم ، در این وادی روی داد که به شکست پیاپی رکانه انجامید.
مقصود از «بطن اضم» که در کتاب‌های سیره و مغازی در پیوند با «سریه بطن اضم» از آن یاد می‌شود، منطقه‌ای در فرودست
مدینه میان «ذی خشب» و «ذی المروه»، جایی در محل ریزش وادی جزل به اضم در ۳۰۰ کیلومتری شمال مدینه، است
که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم شماری از
مسلمانان را برای انجام سریه‌ای به فرماندهی
ابوقتاده به آن جا گسیل داشت. در آن مکان، عامر بن اضبط اشجعی با دادن تحیت و سلام به شیوه مسلمانان از کنار ایشان گذشت. اما مسلمانان او را بازداشت کردند و محلم بن لیثی که در این سریه شرکت داشت، به عامر حمله کرد و وی را کشت. آن گاه که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به سپاهیانش رسید،
آیه ۹۴
سوره نساء « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا ضَرَ‌بْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّـهِ فَتَبَيَّنُوا وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَىٰ إِلَيْكُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَ‌ضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فَعِندَ اللَّـهِ مَغَانِمُ كَثِيرَ‌ةٌ ۚ كَذَٰلِكَ كُنتُم مِّن قَبْلُ فَمَنَّ اللَّـهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا ۚ إِنَّ اللَّـهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرً‌ا»«ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! هنگامی که در راه خدا گام می‌زنید (و به سفری برای
جهاد می‌روید)، تحقیق کنید! و بخاطر اینکه سرمایه ناپایدار دنیا (و غنایمی) به دست آورید، به کسی که اظهار
صلح و
اسلام می‌کند نگویید: «مسلمان نیستی» زیرا غنیمتهای فراوانی (برای شما) نزد خداست. شما قبلاً چنین بودید؛ و
خداوند بر شما منّت نهاد (و هدایت شدید). پس، (بشکرانه این
نعمت بزرگ،) تحقیق کنید! خداوند به آنچه انجام می‌دهید آگاه است. »
درباره نادرستی کار آن‌ها بر
پیامبر نازل شد.
بحار الانوار: المجلسی (م. ۱۱۱۰ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛ تاریخ المدینة المنوره: ابن شبه (م. ۲۶۲ق.) ، به کوشش شلتوت، قم، دار الفکر، ۱۴۱۰ق؛ جامع البیان: الطبری (م. ۳۱۰ق.) ، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق؛ شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، به کوشش مصطفی محمد، مکه، النهضة الحدیثه، ۱۹۹۹م؛ الکامل فی التاریخ: ابن اثیر علی بن محمد الجزری (م. ۶۳۰ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق؛ لغت نامه: دهخدا (م. ۱۳۳۴ش.) و دیگران، مؤسسه لغت نامه و دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش؛ المعالم الاثیره: محمد محمد حسن شراب، دمشق، دار القلم، ۱۴۱۱ق؛ معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. ۶۲۶ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م؛ معجم ما استعجم: عبدالله البکری (م. ۴۸۷ق.) ، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۳ق؛ معجم متن اللغه: احمد رضا، بیروت، دار مکتبة الحیاة، ۱۳۷۷ق؛ المغازی: الواقدی (م. ۲۰۷ق.) ، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق؛ منتهی الارب فی لغة العرب: عبدالرحیم بن عبدالکریم صفی پور، تهران، کتابخانه سنائی؛ موسوعة مرآة الحرمین الشریفین: ایوب صبری پاشا (م. ۱۲۹۰ق.) ، قاهره، دار الآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق؛ موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره: احمد زکی یمانی، مؤسسة الفرقان، ۱۴۳۰ق؛ وفاء الوفاء: السمهودی (م. ۹۱۱ق.) ، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه.
حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله «اضم».
